Қашқадарё вилоят маъмурий суди раиси Ғ.Давлатов томонидан суд тизимида коррупциявий ҳолатларнинг олдини олиш ва коррупцияга қарши самарали курашишга бағишланган учрашув ташкил этилди

        Қашқадарё вилоят маъмурий  суди ва Қарши туманлараро маъмурий суди судьялари ва суд ходимлари иштирокида ташкил этилган тадбирда барча соҳалар қатори суд тизимида фаолият юритувчи  ҳар бир судья ва суд ходимининг коррупцияга қарши муросасиз муносабатда бўлиши бугунги куннинг энг муҳим вазифаси эканлиги таъкидланди.

   Шунингдек, жорий йилининг 5-март куни Президентимиз томонидан Коррупцияга қарши курашиш миллий кенгаши йиғилишида коррупциядан ҳоли бўлган адолатли суд тизими яратиш бўйича белгилаб берилган устувор вазифалар хусусида батафсил тўхталиб ўтилди.

       

Ўзбекистон Республикасининг 2024 йил 21 ноябрдаги ЎРҚ-1003-сонли қонунининг мазмун-моҳияти.

Сўнги йилларда Янги Ўзбекистонда инсон қадри устуворлигини, фуқароларнинг конституциявий ҳуқуқларини рўёбга чиқариш ва жамиятда адолатни қарор топтириш мақсадида суд орқали шахсларнинг ҳуқуқ ва қонуний манфаатларининг ҳимоясини кучайтириш, одил судлов сифати ва самарадорлигини оширишга қаратилган кенг кўламли ташкилий-ҳуқуқий тадбирлар амалга оширилди.

Мамлакатимизда суд-ҳуқуқ тизимини янада такомиллаштириш, фуқаро ва тадбиркорларнинг ҳуқуқ ва қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш чораларини кучайтириш, одил судловни самарали таъминлаш бўйича қатор чоралар кўрилди. Амалга оширилган ишлар натижасида одил судлов жараёнида шахсларнинг ҳуқуқ ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш даражаси янги босқичга чиқди.

Хусусан, Ўзбекистон Республикасининг 2024 йил 21 ноябрдаги “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига рақамли далиллар билан ишлаш тизимини такомиллаштиришга қаратилган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги қонунига кўра, ЖПК, ФК, МСИЮтК ҳамда ИПКларига тегишли ўзгартиш ва қўшимчалар киритилиши белгиланган. Ушбу Қонун билан Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодексининг 53-модданинг биринчи қисми «ашёвий» деган сўздан кейин «ёзма ва рақамли» деган сўзлар билан тўлдириш, 2) 65-модданинг биринчи қисмидаги «ёзма ва ашёвий» деган сўзлар «ашёвий, ёзма ва рақамли» деган сўзлар билан алмаштириш; 3) 69-модданинг бешинчи қисмидаги «Ёзма ва ашёвий» деган сўзлар «Ашёвий, ёзма ва рақамли» деган сўзлар билан алмаштириш; 4) қуйидаги мазмундаги 751 ва 752-моддалар билан тўлдириш белгиланган. 751-модда. Электрон маълумотлар. Электрон маълумотлар электрон қурилмалардан ва ахборот тизимларидан, шунингдек ахборот технологияларидан фойдаланган ҳолда яратиладиган, ишлов бериладиган ҳамда сақланадиган маълумотлардир. Ишда иштирок этувчи тарафлар, гувоҳлар ва бошқа шахслар электрон маълумотларни ушбу маълумотларнинг кўчирма нусхасини электрон жисмдан электрон маълумотлар мавжуд бўлган бошқа электрон жисмга олиш орқали тақдим этишга ҳақли. Суд тақдим этилган электрон маълумотларни мутахассис иштирокида қабул қилиб олади ҳамда электрон маълумотлар мавжуд бўлган бирламчи электрон жисмни кўздан кечиради. Иш учун аҳамиятга эга бўлмаган электрон маълумотлар мавжуд бўлган электрон жисмлар эгаларига дарҳол қайтариб берилади. 752-модда. Рақамли далиллар. Иш учун аҳамиятга эга бўлган ҳолатлар тўғрисидаги маълумотлар мавжуд бўлган электрон маълумотлар, шу жумладан электрон тарздаги файллар, аудио-, видеоёзувлар, Интернет жаҳон ахборот тармоғида сақланаётган маълумотлар, шунингдек бошқа электрон маълумотлар рақамли далиллардир. Рақамли далилдан кўчирма нусха олишга, башарти унинг яхлитлиги ва айнан ўхшашлиги сақланса, йўл қўйилади. Рақамли далилдан кўчирма нусха олишга йўл қўйилиши ўзидан мазкур кўчирма нусха олинган рақамли далилнинг асли мавжудлиги билан таъминланади, бундан нотариус томонидан тасдиқланган рақамли далиллар мустасно. Ишда иштирок этувчи тарафлар, гувоҳлар ва бошқа шахслар рақамли далилларнинг кўчирма нусхаларини қоғозда чоп этилган шаклда тақдим этиш ҳуқуқига эга. Бунда рақамли далилнинг қоғоздаги шакли ёзма далил деб ҳисобланиши мумкин эмас, бундан нотариус томонидан тасдиқланган рақамли далил мустасно. Суд жараёнида тузилган процессуал баённомаларга илова қилинган, электрон маълумотлар тарзида шакллантирилган аудио- ва видеоёзувлар ҳам рақамли далиллар ҳисобланади. Рақамли далилнинг кўчирма нусхаси иш материаллари билан бирга сақланади»; 5) 146-модданинг биринчи қисмидаги «ёзма» деган сўз «ашёвий, ёзма ва рақамли» деган сўзлар билан алмаштириш; 6) 156-модданинг иккинчи қисмидаги «ашёвий» деган сўз чиқариб ташлаш; 7) 175-модда иккинчи қисмининг: 8-бандидаги «ёзма ва ашёвий» деган сўзлар «ашёвий, ёзма ва рақамли» деган сўзлар билан алмаштириш; 9-бандидаги «ашёвий ва ёзма» деган сўзлар «ашёвий, ёзма ва рақамли» деган сўзлар билан алмаштирилиши белгиланган.

Мазкур Қонун фуқароларнинг Ўзбекистон Республикасининг Конституциясида назарда тутилган суд орқали ҳимоя қилиниш, шунингдек уларнинг қонуний манфаатларини кенгроқ ҳимоя қилишга, одил судловга эришиш даражасини янада оширишга, ишларнинг сифатли ва ўз вақтида кўрилишига хизмат қилади.

 

   

Қарши туманлараро маъмурий

судининг судьяси                                                                                    А.Дониёров

 

Судья ва суд органлари ходимларига нисбатан бўлиши мумкин бўлган босим, жамоатчилик фикрини сунъий шакллантиришга оид фактлар ёки хавларни аниқлаш ва таҳлил қилиш.

Судьялар ва суд органи ходимларига нисбатан босим: жамоатчилик фикрини сунъий шакллантириш хавфлари:

Судьялар ва суд органлари ходимларининг мустақиллиги, адолатли ва объектив қарорлар қабул қилишлари учун муҳим аҳамиятга эга. Улар ўз иши ва қарорларини текширув ва таҳлил қилиб, фақат қонун ва ҳуқуқий мезонларга асосланиши керак. Аммо суд органларига нисбатан турли хил босимлар, жамоатчилик фикрининг сунъий шакллантирилиши, ҳокимиятнинг таъсири ва бошқа омиллар бу мустақилликни хавфга солиши мумкин. Бу ишдаги босимлар ва манипуляцияларни аниқлаш ва таҳлил қилиш суд тизимининг ишончлилиги ва адолатни таъминлаш учун зарур.

Медиадаги босим: жамоатчилик фикрининг сунъий шаклланиши

медиада суд жараёнлари ва уларнинг натижаларига оид манипуляция қилиш, жамоатчилик фикрини сунъий шакллантиришга олиб келиши мумкин. тўғри ва асосланган маълумотларга эга бўлиш судьялар учун муҳим, чунки уларнинг қарорлари оммавий ахборот воситаларида ёритилса, жамоатчиликнинг муносабатлари бу қарорларга таъсир кўрсатиши мумкин.

Мисоллар: Оммавий ахборот воситаларининг бир томонлама ёки нотўғри тарзда маълумот беришининг натижасида жамоатчиликнинг хулосаси тўғри шаклланмаган бўлиши мумкин. шундай қилиб, судьяларга жамоатчилик фикри ёки сиёсий ва ижтимоий босим остида қарор қабул қилишга уринишлар бўлиши эҳтимоли бор.

Таъсир: жамоатчилик фикрининг манипуляция қилиниши, судьялар ва суд органларига босим ўрнатишга олиб келиши, бу эса қарорлар ва суд жараёнларининг мустақиллигига хавф туғдиради.

 Сиёсий босим ва суддаги сиёсий таъсирлар

Суд органларининг мустақиллигига босим қилишнинг яна бир шакли – сиёсий босимдир. ҳукумат ёки сиёсий кучлар, айниқса, катта ва мураккаб ишлар (масалан, сиёсий ёки иқтисодий аҳамиятга эга бўлган ишлар) бўйича суд жараёнларига таъсир қилишга ҳаракат қилишлари мумкин.

Мисоллар: судьяларга давлат манфаатларини кўзлаб, сиёсий таъсирлар томонидан босим ўрнатиш. бу ҳолда, судьялар қарорларни фақат қонунга асосланиб қабул қилишни эмас, балки сиёсий манфаатларга ҳам мослаштиришга ҳаракат қилишлари мумкин.

Таъсир: бу босим суд органларининг ишининг объективлигини ва мустақиллигини заифлаштириши, натижада суд қарорлари манипуляция қилинишининг олдини олиш учун талаб қилинган адолатсизликларнинг пайдо бўлишига олиб келиши мумкин.

Ижтимоий босим ва ички таъсирлар

Судьялар ва суд органлари ходимлари ички босимларга ҳам дуч келишлари мумкин. бу – уларнинг ишлаш муҳити, ишлаб чиқариш шароити ёки уларнинг маҳаллий раҳбарлари томонидан ўрнатилган босимлар орқали юзага келиши мумкин.

Мисоллар: суд органларида ишлаётган кадрлар орасида ўз шахсий манфаатлар ёки иш берувчилар томонидан босимларга дуч келиш мумкин. судьялар ва суд ходимлари ўз қарорларини мустақил ва обьектив қабул қилишда ички хеч қандай таъсир ва босимларга дуч келмасликлари керак.

Таъсир: судьялар ва суд органларига ички босимлар тасир қилса, уларнинг қарорлари объектив бўлмаслиги мумкин. Бу, натижада, фуқароларнинг ҳуқуқий бурчларига таъсир қилиши ва давлатнинг ишончини заифлаштириши мумкин.

Судьяларнинг ишончлилиги ва суд тизимининг мустаҳкамлиги

Суд тизимидаги ишонч ва шаффофлик, судьялар ва суд органларининг мустақиллигига асос бўлади. Бунинг учун уларнинг қарорлари шаффоф ва очиқ бўлиши керак, шу билан бирга, ҳар қандай манипуляция ва босимларга қарши муҳити кузатилиши керак.

Таъсир: суд органларига нисбатан ишончни сақлаш учун, уларнинг иши ошкора ва шаффоф бўлиши, суд жараёнларининг тўғри ва асосланган ёритилиши муҳим.

Хулоса: Судьялар ва суд органлари ходимларига нисбатан босим ва жамоатчилик фикрини сунъий шакллантиришга оид хавфлар юридик тизимнинг мукаммал ва объектив ишлашига катта таҳдид туғдиради. Суд органлари мустақиллигини сақлаш ва адолатли қарорларни қабул қилиш учун ҳар қандай босимлардан ҳимоя қилиниши лозим. Шунингдек, судьялар ва суд органларининг иши шаффоф, ишончли ва қонунга асосланган бўлиши керак.

Бу мақолада судьялар ва суд органлари ходимларига нисбатан турли хил босимлар ва манипуляциялар аниқланди ва уларга қарши қандай чоралар кўриш зарурлиги кўриб чиқилди.

 

Қашқадарё вилоят маъмурий

суди судьяси     

                                                                                                                             О.Бекназаров

Қарши туманлараро маъмурий

суди судьяси                                                                                                        Ж.Хидиров

Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ-1047-сонли қонун билан ўзартириш ва қўшимчалар киритилди.

Аввало шуни айтиш керакки, Кейинги йилларда мамлакатимизда судлов фаолиятини рақамлаштириш бўйича амалга оширилган ислоҳотлар фуқароларнинг ўз ҳуқуқлари ва манфаатларини ҳимоя қилиш юзасидан судларга мурожаат қилишини либераллаштириш, умуман одил судловга эришиш даражасини ошириш, шунингдек судлар фаолиятининг очиқлиги ва шаффофлигини таъминлаш имконини берди.

Натижада ариза бериш, ишда масофадан иштирок этиш, суд ҳужжатларини олиш ва ишларнинг кўрилиши ҳақида маълумот олиш каби хизматлар Ўзбекистон Республикаси Олий судининг интерактив хизматлар портали орқали электрон шаклда амалга оширилмоқда.

Шу билан бирга бугунги кунда видеоконференцалоқа режимида ўтказиладиган суд мажлисларида мобиль видеоконференцалоқа тизимидан фойдаланишнинг ҳуқуқий асосларини яратиш орқали процессуал қонунчиликни такомиллаштириш зарурияти мавжуд.

Ушбу Қонун билан Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик процессуал кодексига, Иқтисодий процессуал кодексига ва Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодексига аҳолининг суд муҳокамаларида масофадан иштирок этишининг ҳуқуқий асослари яратилишини назарда тутувчи ўзгартириш ва қўшимчалар киритилмоқда.

Ушбу Қонун фуқароларнинг одил судловга эришиш даражасини янада оширишга, фуқароларнинг бузилган ҳуқуқ ва эркинликлари, шунингдек қонуний манфаатлари ишончли ҳимоя қилинишини таъминлашга хизмат қилади.

Ўзбекистон Республикасининг 2018 йил 25 январда қабул қилинган
ЎРҚ-462-сонли Қонуни билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодекси 144-моддасига қуйидаги маъзмунда қўшимча ва ўзгартиришлар киритилди:

Ишда иштирок этувчи шахсларнинг видеоконференцалоқа режимидаги суд мажлисида иштирок этишини таъминлаш учун кўрсатилган шахсларнинг яшаш жойи, жойлашган ери ёки турган жойи бўйича тегишли судларнинг видеоконференцалоқа тизимларидан ёхуд ишни кўраётган суднинг мобиль видеоконференцалоқа тизимидан фойдаланиш имкони яратилди.

Шунингдек, видеоконференцалоқа режимидаги суд мажлисида видеоконференцалоқа тизимидан фойдаланган ҳолда иштирок этаётган гувоҳларга, экспертларга, мутахассисларга, таржимонларга ўз ҳуқуқлари, мажбуриятлари ва жавобгарлиги тушунтирилганлиги аудио- ва видеоёзув орқали қайд этилиши ва бу ҳақда суд мажлиси баённомасида кўрсатилиши белгиланди.

 

Қарши туманлараро

маъмурий судининг судьяси                                                                Ж.Хидиров

Тадбиркорларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш мақсадида олиб борилаётган ислоҳотларнинг мазмун ва моҳияти

     Кейинги йилларда мамлакатимизда тадбиркорлик фаолиятини ривожлантириш, тадбиркорларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш, қулай ишбилармонлик муҳитини шакллантиришга қаратилган ислоҳотлар жадал суратларда амалга ошириб келинмоқда.

          Конституциямизнинг 67-моддасига кўра, давлат қулай инвестициявий ва ишбилармонлик муҳитини таъминлайди. Тадбиркорлар қонунчиликка мувофиқ ҳар қандай фаолиятни амалга оширишга ва ўз фаолияти йўналишларини мустақил равишда танлашга ҳақли.

        Ўзбекистон Республикаси ҳудудида иқтисодий макон бирлиги, товарлар, хизматлар, меҳнат ресурслари ва молиявий маблағларнинг эркин ҳаракатланиши кафолатланади.Монопол фаолият қонун билан тартибга солинади ва чекланади.

        Юқоридагилардан келиб чиқиб, Президентимизнинг “Ўзбекистон – 2030” стратегияси тўғрисида”ги Фармонида белгиланган мақсад ва вазифаларни амалга ошириш мақсадида, 2024 йил 23 сентябрда «Камбағалликдан фаровонлик сари» дастурини амалга ошириш бўйича биринчи навбатдаги чора-тадбирлар тўғрисида ПҚ-330-сон қарори қабул қилинди.

           Мазкур қарор билан ваколатли органлар зиммасига:

оилавий тадбиркорликни ривожлантириш, «Бизнесга биринчи қадам» дастурлари ҳамда микромолия ташкилотлари орқали жорий йил якунигача 4 триллион сўм, 2025 йилда 15 триллион сўм кредитлар ажратилишини таъминлаш;

тадбиркорлар билан учрашувларни мунтазам равишда ўтказиб бориш, уларнинг муаммоларини ҳал қилиш, молиявий қўллаб-қувватлашнинг узлуксизлигини таъминлаш ҳамда кредитлаш ҳажмини ошириб бориш, ташаббускорларга бўш ер майдонларини аукцион орқали сотиш чораларини кўрсин, тадбиркорларнинг инфратузилма билан боғлиқ муаммоларини ҳал этиш кабилар юклатилди.

        Зеро, Президентимиз 2024 йил 20 августда тадбиркорлар билан ўтказилган очиқ мулоқотда “Тадбиркор – элга мадаткор!” деган шиорни баралла олға сурдилар.

       Ислоҳотларнинг мантиқий давоми сифатида “Тадбиркорлар ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш чора-тадбирлари тўғрисида” 2024 йил 14 ноябрда қабул қилинган Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПФ-184-сонли Фармони қабул қилинганлиги тадбиркорлик фаолиятини амалга оширишга янада қулай шарт-шароит яратиб берди.

       Хусусан, мазкур Фармон билан ваколатли органларнинг қуйидаги таклифларига розилик берилди:

а) 2025 йил 1 январдан жисмоний шахс томонидан тадбиркорлик фаолиятини якка тартибдаги тадбиркор сифатида давлат рўйхатидан ўтмасдан амалга оширганлик учун молиявий жаримани бекор қилиш;

б) 2025 йил 1 январдан бошлаб қуйидагилар учун маъмурий жавобгарликни бекор қилиш:

фискал белгиларни акс эттириш тартибини бузиш;

қонунчиликда мажбурий рақамли маркировкаланиши белгиланган товарларни (маҳсулотларни) ишлаб чиқарувчилар ва импорт қилувчилар томонидан идентификация воситалари орқали мажбурий рақамли маркировкалаш қоидаларини бузиш;

ходимлар сонини яшириш;

в) 2025 йил 1 мартдан бошлаб судда иш юритиш тарафлар келишув битими тузганлиги сабабли тугатилганда, тадбиркорлик субъектлари ва фуқароларга давлат божини қуйидаги миқдорларда қайтариб бериш тартибини жорий этиш:

биринчи инстанция судида — тўланган давлат божининг 70 фоизи;

апелляция ва кассация тартибида берилган шикоятлар бўйича судда — тўланган давлат божининг 30 фоизи.

        Бундан ташқари, 2025 йил 30 январдаги «Ўзбекистон — 2030» стратегиясини «атроф-муҳитни асраш ва «яшил иқтисодиёт» йилида амалга оширишга оид давлат дастури тўғрисидаги ПФ-16-сонли Фармонда ҳам асосий эътибор тадбиркоролик субъектларинеинг фаолиятига қаратилган.

       Чунончи, Давлат дастурида тадбиркорлик субъектларига кредитларни ажратиш учун халқаро молия институтларидан камида 30 миллион АҚШ доллари миқдорида маблағлар жалб этилишни таъминлаш, 2025 йил 1 сентябрдан бошлаб тадбиркорлик субъектларини «яшил тадбиркор» сифатида эътироф этиш юзасидан платформани ишга тушуриш ва бошқа ислоҳотлар назарда тутилган.

      Мухтасар қилиб айтганда амалга оширилаёитган ислоҳотлар тадбиркорларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш, уларга яратиб берилаётган ислорҳотлар келгусида мазкур соҳани жадал ривожлантиришга хизмат қилади.


Қашқадарё вилоят 

маъмурий суди раиси                                                                           Ғ.Давлатов

Ўзбекистон Республикасининг 2024 йил 5 августдаги ЎРҚ 937-сонли қонунининг мазмун моҳияти ва аҳамияти тўғрисида

     Мамлакатимизда, фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларининг мулкий ҳуқуқларини муҳофаза қилиш ва уларнинг дахлсизлигини таъминлаш борасида бир қатор ислоҳотлар амалга оширилиб, амалиётга татбиқ этиб келинмоқда.

Бунга, 2024 йил 5 августда “Ўзбошимчалик билан эгаллаб олинган ер участкаларига ҳамда уларда қурилган бинолар ва иншоотларга бўлган ҳуқуқларни эътироф этиш тўғрисида”ги ЎРҚ 937-сонли қонуни қабул қилинганлиги яққол мисол бўла олади.

     Маълумки, ушбу қонун 2024 йил 8 ноябрь кунидан расман кучга кирди.Қонунга кўра, фуқаролар қуйидаги кўчмас мулкларни ўз номига (ижара ва мулк ҳуқуқи асосида) қонуний ўтказиб олиши мумкин:

  • 2018 йил 1 май кунигача якка тартибдаги уй-жой қуриб ўзбошимчалик билан эгаллаган ер ҳамда ундаги бино ва иншоотлар;
  • 2018 йил 1 май кунигача фуқаролар ва ташкилотлар томонидан ҳужжатда кўрсатилган майдондан ортиқча эгалланган ер ҳамда ундаги бино ва иншоотлар;
  • «бир марталик акция» доирасида ҳуқуқларни эътироф этиш охирига етмаган ер ҳамда ундаги бино ва иншоотлар;
  • 2021 йил 8 июнга (ҳокимларнинг ваколати бекор қилингунига) қадар туман (шаҳар) ҳокимлари қарори билан ажратилган, лекин вилоят ҳокими ёки халқ депутатлари Кенгаши томонидан тасдиқланмаган ер;
  • боғдорчилик ва узумчилик ширкатлари ҳудудидаги турар жойлар ҳамда улар эгаллаган ер;
  • кичик саноат зоналари ҳудудига 2020 йил 9 мартгача жойлаштирилган тадбиркорларнинг ери;
  • давлат ордери билан хусусийлаштирилган бинолар ва уйлар эгаллаган ер;
  • ҳоким қарори билан мулк ҳуқуқи эътироф этилган бинолар ва уйлар эгаллаган ер участкаси.

Кўчмас мулкни қонунийлаштириш учун улар қуйидаги талабларга жавоб бериши лозим:

  • ер бошқа шахсга ажратилмаган ёки аукционга чиқарилмаган бўлиши;
  • ер участкасидан фойдаланишда низо мавжуд эмаслиги;
  • ер ва мол-мулк солиғи бўйича қарздорлик мавжуд эмаслиги;
  • муҳофаза зонасида, суғориладиган ерда жойлашмаганлиги;
  • бош режа талабларига зид эмаслиги (мавжуд бўлса);
  • ҳар бир категорияга хос бошқа шартлар (инвестиция мажбурияти бажарилганлиги, ширкат аъзоси ҳисобланиши ва бошқалар).
  • Қонунга кўра, якка тартибдаги уй-жойлар эгаллаган ерларга ижара ҳуқуқи қуйидаги ҳажмгача берилади:
  • 1998 йил 1 июлгача эгалланган бўлса – 0,24 гектаргача;
  • 1998 йил 1 июлдан 2018 йил 1 май кунига қадар эгалланган бўлса – Тошкент, Нукус шаҳарлари ҳамда вилоят марказларида 0,06 гектар, қолган ҳудудларда 0,12 гектардан ошмаган ҳажмда.
  •       Ушбу ҳажмдан ортиқча ерлар, агар низо бўлмаса, деҳқон хўжалиги ёки томорқа хўжалиги юритиш учун расмийлаштириб берилади. Кадастр агентлиги Автоматлаштирилган ахборот тизимини яратиб, унга барча ерлар бўйича 6 хил турдаги бирламчи маълумотларни киритади;
  • 10 та ваколатли орган (ҳокимлик, қурилиш, экология, солиқ, «Ўзбеккосмос» агентлиги ва бошқалар) ҳар бир ер участкаси бўйича ўз ваколатидаги маълумотларни тизимга киритади;
  • тизимда шакллантирилган электрон йиғмажилд маҳалла биноларида, Кадастр агентлиги сайтида ҳамда бошқа манбаларда эълон қилинади.

      Тўпланган ҳужжатларнинг тўлиқлиги ва қонунийлиги адлия органлари томонидан ўрганиб чиқилади. Ижобий хулоса қабул қилинган фуқароларга Кадастр агентлиги томонидан хабарнома юборилади. Хабарнома асосида бир марталик тўловни амалга оширганларга ҳар чоракда халқ депутатлари вилоят Кенгаши қарори билан ҳуқуқлар эътироф этилади (ерга – ижара ҳуқуқи, бино-иншоотга – мулк ҳуқуқи). Қонунга кўра, ер ва биноларни қонунийлаштириш учун қуйидаги миқдорларда бир марталик тўлов ундирилади:

  • Тошкент шаҳрида – БҲМнинг 5 баравари (1 млн 875 минг сўм);
  • Нукус шаҳри ва вилоят марказларида – БҲМнинг 3 баравари (1 млн 125 минг сўм);
  • вилоятлар бўйсунувидаги бошқа шаҳарларда – БҲМнинг 2 баравари (750 минг сўм);
  • бошқа аҳоли пунктларида – БҲМнинг 1 баравари (375 минг сўм);
  • қолган ҳолларда бир марталик тўлов тегишли ҳудуддаги ўртача аукцион баҳоси миқдорида тўланади.

          Шунингдек, I ва II гуруҳ ногиронлари, олдинги «акция» вақтида йиғим тўлаган шахслар тўловдан озод қилинади, «Ижтимоий ҳимоя ягона реестри» ахборот тизимига киритилган шахсларга 50 фоиз чегирма берилади.

       Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, мазкур қонун фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларининг мулкий ҳуқуқларини таъминлаш билан бир қаторда, қулай ишбилармонлик муҳити ва инвестициявий жозибадорликнинг шаклланишига хизмат қилади.

 

Қашқадарё вилоят маъмурий

суди судьяси                                                                                        О.Бекназаров

 

Ислоҳотлар йўлидаги энг катта тўсиқ ва ғов – бу коррупциядир.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёев 2025 йил 5 март куни Коррупцияга қарши курашиш миллий кенгашининг йиғилишида иштирок этди.

Миллий кенгашининг йиғилишида, мамлакатимизда коррупциядан холи муҳит яратиш бўйича амалга оширилган ишларга баҳо берилди ва келгусидаги вазифалар белгиланди.

Коррупцияга қарши курашиш миллий кенгашининг йиғилишида, Президентимиз нутқида ислоҳотлар йўлидаги энг катта тўсиқ ва ғов бу коррупция экаклиги, бу ҳолат дунё тажрибасида ҳам тўлиқ тасдиқланганлиги, коррупция халқнинг давлатга, Конституция ва қонунларига нисбатан ишончига путур этказиши, жамият ва давлатнинг барқарор ривожланиши ва хавфсизлиги учун жиддий таҳдидга айланишини таъкидлади.

Сўнгги йилларда коррупцияга қарши курашиш бўйича қонунлар қабул қилиниб, янги тизим яратилди. Парламент палаталарида масъул қўмиталар, Коррупцияга қарши курашиш миллий кенгаши ва Агентлик ташкил қилинди.

Коррупциянинг омилларига қарши курашилмоқда. Масалан, ерни ҳоким қарори билан ажратишдан тўлиқ воз кечиб, аукцион тизимига ўтказилгани натижасида бу тизим халқчил бўлди. “Шаффоф қурилиш” дастури жорий этилганидан кейин бу соҳада ҳам ижобий ўзгаришлар сезилди. Давлат харидлари бўйича қонун қабул қилингани, танлов ва тендер рақамлашиб, соғлом рақобат бўлгани учун ўтган йили 14 триллион сўм бюджет маблағи тежалди. Бугунга келиб, барча банклар 100 миллион сўмгача маиший кредитларни инсон омилисиз 5 дақиқа ичида онлайн бераяпти. Натижада олдин бу иш билан шуғулланган минглаб банкирлар энди маҳаллага тушиб, одамларга лойиҳа, кредит таклиф қилиб, мижозини кўпайтириш билан ишлаяпти. Мактабгача ва мактаб таълими тизимида 10 дан ортиқ хизмат турлари тўлиқ электрон шаклга ўтказилди. Бу соҳада мурожаатлар сони 2,5 каррага камайди. Олий таълим тизими ҳам рақамлаштирилди. Аввал тест топшириб, тўплаган баллига қараб, кейин олийгоҳни танлаш жорий қилинди. 35 турдаги ҳужжатларни инсон омилисиз олишга ўтилгани учун соҳадаги мурожаатлар 2,2 баравар камайди.

Аҳоли ва тадбиркорларга “халқ хизматидаги давлат” тамойили асосида хизмат кўрсатиш йўлга қўйилди. Хусусан, 120 турдаги ҳужжатларни талаб қилиш, 160 дан ортиқ лицензия ва рухсатномалар бекор қилинди. Натижада 200 мингга яқин янги тадбиркорлар бозорга кириб келди. Чет эл иштирокидаги корхоналар қарийб 5 карра ошиб, 23 мингга яқинлашди. Электрон давлат хизматлари сони 15 карра ортиб, 721 тага етди, улардан фойдаланувчилар эса, 11 миллиондан ошди.

Аҳоли, тадбиркорлар, хорижий ҳамкорларимиз, халқаро ташкилотлар ва инвесторларнинг ислоҳотларга ишончи мустаҳкамланди. Сўнгги етти йилда 120 миллиард доллардан ортиқ инвестиция киргани, иқтисодиётимиз 2 карра ўсиб, ўтган йили 115 миллиард долларга етгани бунинг исботи.

Давлат раҳбари коррупцияга қарши курашиш доимий жараён эканини айтиб, бу борадаги долзарб масалаларни ва келгуси вазифаларни кўрсатиб ўтди.  Ҳуқуқ-тартибот идоралари, асосан, коррупцияни аниқлаш ва жазолаш билан ишлаб, коррупциявий омилларни таг-томири билан йўқотадиган превентив чоралар эътиборсиз қолаётгани қайд этилди.

Шу боис Коррупцияга қарши курашиш агентлигининг иш услуби ўзгартирилиши белгиланди. Бунинг учун, тажриба тариқасида 5 та – Соғлиқни сақлаш, Қурилиш, Сув хўжалиги вазирликлари, Нефтегаз ва Сувтаъминот жамиятларининг комплаенс назорати агентликка ўтказилади.

Шунингдек, туманлар даражасига тушиб, маиший ва тизимли коррупция омилларини чуқур ўрганади. Таҳлиллар асосида аниқ чораларни ишлаб чиқиб, Миллий кенгашга тақдим этади.

Коррупциявий жиноятларнинг 75 фоизи туман ва маҳаллада маиший коррупция шаклида содир этилаяпти. Шу боис энди Коррупцияга қарши курашиш ҳудудий кенгашлари таркиби тўлиқ янгиланади. Уларга вилоят халқ депутатлари кенгаши раислари бош бўлади.

Ҳудудий кенгашлар коррупциявий омилларни аниқлаб, уларга барҳам бериш учун қонунчиликни ўзгартириш, жазо муқаррарлигини таъминлаш бўйича Миллий кенгашга таклиф киритади.

Бундан саккиз йил аввал ҳудудларни комплекс ривожлантириш бўйича секторлар фаолияти йўлга қўйилган эди. Бу тизим ижтимоий-иқтисодий муаммоларни ҳал этишга кўмаклашди. Шу билан бирга, сўнгги йилларда ҳудудлар салоҳияти ошди. Шу боис энди прокурор, ички ишлар ва солиқ раҳбарлари секторлар фаолияти билан шуғулланмаслиги белгиланди. Жиноятчиликнинг олдини олиш, унга қарши курашиш бўйича қўшимча вазифалар қўйилди.

Давлат харидларида коррупциянинг олдини олиш масаласига алоҳида эътибор қаратилди. Шу мақсадда Эксперт комиссияси тузилади. Илғор тажриба асосида давлат харидларида товарларнинг ўртача бозор нархлари кўриниб турадиган электрон платформа яратилади. Бунда, давлат харидларида сотиб олинадиган товар ва хизматлар нархи ўртача бозор нархидан кўпи билан 20 фоиздан ошмаслиги шарт. Ушбу талабни бузганлик учун қонун билан жавобгарлик ва жарималар жорий қилинади.

Бюджет ва бюджетдан ташқари маблағ ҳисобидан асосий воситаларни харид қилиш бўйича талаблар ҳам кучайтирилиши белгиланди. Давлат идораларининг харидларида мамлакатимизда ишлаб чиқарилаётган транспорт ва мебелга устуворлик бериш зарурлиги қайд этилди. Йирик лойиҳаларни юқори даражадаги коррупцияга қарши стандартлардан келиб чиқиб баҳолаш талаби қўйилди.

Коррупциянинг олдини олиш – давлат хизматига профессионал ва фидойи кадрларни танлаш ҳамда уларни “ҳалоллик вакцинаси” билан эмлашдан бошланади. Шу боис ишга олишдаги тартиб ва ёндашувларни такомиллаштириш бўйича топшириқлар берилди.

Давлат хизматчилари даромадини декларациялашга оид қонун зарурати қайд этилиб, унинг лойиҳаси жамоатчилик муҳокамасига қўйилиши белгиланди.

Фикри тоза, коррупцияга тоқатсиз янги авлодни тарбиялаш мақсадида таълим масканларида ҳалоллик ғояларини сингдириш, уларнинг ташаббусларини қўллаб-қувватлаш муҳимлиги кўрсатиб ўтилди.

Давлатимиз раҳбари нутқида жамоатчиликка мурожаат қилиб, коррупцияга қарши курашиш умуммиллий вазифа, ҳар бир ватанпарвар юртдошимизнинг виждон иши эканини таъкидлади. Йиғилишда парламент ва ҳукумат аъзолари, жамоатчилик вакиллари билан мулоқот бўлди.

Умуман, илк маротаба бундай тарзда йиғилиш ўтказилиши коррупцияга қарши кучли сиёсий иродани намоён этди. Давлатимиз раҳбари 55 та аниқ мақсадга йўналтирилган ташаббусларни илгари сурди. Улар доирасида 5 та қонун, 12 та фармон ва қарорлар ишлаб чиқилади. Коррупцияга қарши курашишда парламент, Миллий ва ҳудудий кенгашлар, фуқаролик жамияти институтларининг роли оширилади.

Коррупцияга қарши курашишнинг ҳуқуқий асослари кучаяди. Декларациялаш, ноқонуний бойлик орттиришга оид янги тартиблар киритилиши натижасида коррупция омиллари чекланади. Коррупцияга қарши курашиш агентлиги, ташкилотлардаги ички назорат тузилмалари фаолияти кучайтирилади. Маиший коррупцияга қарши курашиш бўйича вазирлик, идоралар раҳбарлари масъулияти оширилади. Давлат хизматлари даражасини аҳоли баҳолайдиган тизим қилинади, энг ёмон кўрсаткичга эга соҳа раҳбарлари бўйича чора кўрилади. Назорат инспекциялари мустақиллиги оширилади. Йирик инвестиция лойиҳаларида, аукционларда коррупциянинг олдини олувчи механизмлар жорий этилади.

Энг муҳим, аҳолининг, айниқса, ёшларнинг ҳуқуқий онги юксалтирилиб, жамиятда коррупцияга қарши курашишга дахлдорлик шаклланади.

 

 

                                                                                              

 Қашқадарё вилоят

 судлари судьяларининг

 малака ҳайъати аъзоси.                                                            Умид Кадиров

ЎРҚ-1003-сонли қонун билан ўзартириш ва қўшимчалар киритилди.

 

Ушбу қонун билан кейинги йилларда мамлакатимизда инсоннинг ўз қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш учун тенг имкониятлар яратиш, ишнинг ҳақиқий ҳолатларини ҳар томонлама, тўлиқ ва холисона аниқлашга доир қонун талабларига сўзсиз риоя этиш, тарафларнинг тортишуви ва тенг ҳуқуқлилиги принципларини ҳаётга татбиқ этиш орқали инсон ҳуқуқ ва эркинликлари самарали ҳимоя қилинишини таъминлаш бўйича салмоқли ишлар амалга оширилмоқда.

Шу билан бирга жамият ҳаётининг турли соҳаларини жадал рақамлаштириш, одамларнинг ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланган ҳолда янада кўпроқ ҳамкорлик қилиши ва бунинг оқибатида жиноятлар содир этилиши, рақамли муҳитда фуқаролар ва ташкилотларнинг ҳуқуқлари ҳамда қонуний манфаатлари бузилиши ҳолларининг кенг тарқалиши рақамли далилларнинг институционаллаштирилишини ва улар билан боғлик ишларни амалга оширишнинг ҳуқуқий асослари мустаҳкамланишини талаб этмоқда.

Ушбу Қонун билан Ўзбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексига, Фуқаролик процессуал кодексига, Иқтисодий процессуал кодексига, Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексига ва Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодексига рақамли далиллар тушунчасини, рақамли далилларни тўплаш, тақдим этиш, мустаҳкамлаш, кўздан кечириш, текшириш ва баҳолаш, уларни сақлаш, қайтариш ҳамда йўқ қилиш тартибини белгиловчи ўзгартириш ва қўшимчалар киритилмоқда.

Бундан ташқари “Нотариат тўғрисида”ги, “Ҳакамлик судлари тўғрисида”ги ва “Суд экспертизаси тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси қонунларида рақамли далилларни гувоҳлантириш ва уларни текшириш тартиби назарда тутилмоқда.

Шунингдек, Иш учун аҳамиятга эга бўлган ҳолатлар тўғрисидаги маълумотлар мавжуд бўлган электрон маълумотлар, шу жумладан электрон тарздаги файллар, аудио-, видеоёзувлар, Интернет жаҳон ахборот тармоғида сақланаётган маълумотлар, шунингдек бошқа электрон маълумотлар рақамли далиллар тоифасига киритилиши назарда тутилган.

Рақамли далилдан кўчирма нусха олишга, башарти унинг яхлитлиги ва айнан ўхшашлиги сақланса, йўл қўйилади.

Рақамли далилдан кўчирма нусха олишга йўл қўйилиши ўзидан мазкур кўчирма нусха олинган рақамли далилнинг асли мавжудлиги билан таъминланади.

Гувоҳ, жабрланувчи, гумон қилинувчи, айбланувчи, судланувчи ва бошқа шахслар рақамли далилларнинг кўчирма нусхаларини қоғозда чоп этилган шаклда тақдим этиш ҳуқуқига эга. Бунда рақамли далилнинг қоғоздаги шакли ёзма далил деб ҳисобланиши мумкин эмас.

Терговга қадар текширув, суриштирув, тергов ва суд жараёнида тузилган процессуал баённомаларга илова қилинган, электрон маълумотлар тарзида шакллантирилган аудио-, видеоёзувлар ҳам рақамли далиллар ҳисобланади.

Ашёвий, ёзма ва рақамли далиллар сифатида фойдаланиладиган нарсалар, ҳужжатлар, электрон маълумотлар ва бошқа ёзувлар ҳодиса содир бўлган жойни ёки бошқа жойларни, биноларни, шунингдек техника воситаларини, телекоммуникация тармоқларини ёки Интернет жаҳон ахборот тармоғини кўздан кечириш чоғида, таниб олиш учун кўрсатиш, гувоҳлантириш, мурдани эксгумация қилиш, эксперт текшируви учун намуналар олиш, кўрсатувни ҳодиса юз берган жойда текшириш чоғида, олиб қўйиш, тинтув ёки эксперимент ўтказиш чоғида олиниши мумкин ёхуд улар ушбу Кодекснинг 198 — 202-моддаларида назарда тутилган тартибда терговга қадар текширувни амалга ошираётган органнинг мансабдор шахсига, суриштирувчига, терговчига, прокурорга ёки судга тақдим этилиши мумкин.

Ашёвий, ёзма ва рақамли далилларни сақлаш, шунингдек ушбу далилларнинг экспертизага юборилганлиги ёки жиноят иши бошқа терговга қадар текширув, суриштирув, дастлабки тергов органига, прокурорга ёхуд судга ўтказилганлиги муносабати билан уларни бошқа жойга юбориш чоғида ашёвий, ёзма ва рақамли далиллар йўқолишининг, шикастланишининг, бузилишининг, бир-бирига қўшилиб ёки аралашиб кетишининг олдини олиш чоралари кўрилиши керак.

Ишни ўтказишда у билан бирга юборилаётган ашёвий, ёзма ва рақамли далиллар илова хатда ёки унга илова қилинаётган рўйхатда санаб ўтилади. Бундан ташқари айблов хулосасига ёки айблов далолатномасига илова қилинган маълумотномада ишдаги мавжуд барча ашёвий, ёзма ва рақамли далиллар ҳар бирининг қаерда эканлиги кўрсатилган ҳолда бирма-бир санаб ўтилган бўлиши керак.

Ашёвий, ёзма ва рақамли далиллар почта ёки чопар орқали етказиб берилганда терговга қадар текширувни амалга ошираётган органнинг мансабдор шахси, суриштирувчи, терговчи, прокурор ёки судья олинган далилларни холислар иштирокида, зарур бўлган ҳолларда эса эксперт ёхуд мутахассислар иштирокида кўздан кечиради ва уларни илова хати ёки рўйхати билан солиштиради. Кўздан кечириш жараёни ва натижалари тўғрисида баённома тузилади.

Ашёвий, ёзма ва рақамли далиллар улар ҳақидаги масала суднинг қонуний кучга кирган ҳукми, ажрими билан ёхуд терговга қадар текширувни амалга ошираётган орган мансабдор шахсининг, суриштирувчининг, терговчининг, прокурорнинг ишни тугатиш тўғрисидаги қарори билан ҳал қилинмагунига қадар сақлаб турилади. Ушбу Кодекснинг 210-моддасида назарда тутилган ҳолларда ашёвий далиллар тўғрисидаги қарор иш юритиш тамом бўлгунига қадар қабул қилиниши мумкин.

 

Қарши туманлараро маъмурий

судининг судьяси                                                                                                     Ж.Хидиров

 

Қарши туманлараро маъмурий

судининг девонхона мудири                                                                                   Н.Нодиров

Skip to content