Қонун ва суд олдидаги

Қонун ва суд олдидаги
тенглик

Ўзбекистон Республикасининг барча фуқаролари жинси, ирқи, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чиқиши, эътиқоди, шахсий ва ижтимоий мавқеидан қатъи назар, қонун ва суд олдида тенгдир. Корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар ҳам қонун ва суд олдида тенгдир.

Суд ҳужжатларининг

Суд ҳужжатларининг
мажбурийлиги

Суд ҳужжатлари барча давлат органлари, жамоат бирлашмалари, корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар, мансабдор шахслар, фуқаролар учун мажбурийдир ҳамда Ўзбекистон Республикасининг бутун ҳудудида ижро этилиши шарт.

Суд ҳокимиятининг

Суд ҳокимиятининг
мустақиллиги

Судьялар мустақилдирлар, фақат қонунга бўйсунадилар. Судьяларнинг одил судловни амалга ошириш борасидаги фаолиятига бирон-бир тарзда аралашишга йўл қўйилмайди ва бундай аралашув қонунга мувофиқ жавобгарликка сабаб бўлади. Ўзбекистон Республикасида суд ҳокимияти қонун чиқарувчи ва ижро этувчи ҳокимиятлардан, сиёсий партиялардан, бошқа жамоат бирлашмаларидан мустақил ҳолда иш юритади.

Электрон почта манзил:

m.qashqadaryo@sud.uz

Фуқаролар қабулхонаси:

(+998 75) 230-14-80

Манзил:

Ўзбекистон Республикаси, Қашқадарё в, Қарши ш 180117, Бунёдкор 7

Интерактив хизматлар

Статистик маълумотлар

Статистик маълумотлар

Ўзбекистон Республикаси Олий Судининг республика судлари фаолиятига доир статистик маълумотлар базаси

Ўтиш
Cуд қарорлари тўплами

Cуд қарорлари тўплами

Судлар бўйича барча якуний суд қарорларини тўлиқ ёки шахссизлантирилган матнда ушбу ҳавола орқали билиб олинг.

Ўтиш
Давлат божи калькулятори

Давлат божи калькулятори

Бу хизмат тури судларга мурожаат қилишда тўланиши лозим бўлган давлат божи миқдорини аниқлашда яқиндан ёрдам беради.

Ўтиш
image
image
image
image
image
image

Электрон суд хизматлари

MY.SUD.UZ - суд хизматларидан фойдаланишнинг инновацион, ишончли ва қулай йўли

Мурожаат

Судга тўғридан - тўғри электрон шаклда мурожаат йўллаш.

Электрон тўлов тизими

Барча судларда фуқаролар томонидан амалга ошириладиган барча тўловларни тўлашнинг ягона электрон тизими.

Видеоконференц алоқа

Масофадан туриб суд мажлисида иштрок етиш

Мажлислар жадвали

Суд мажлислари жадвали билан танишиш – судларда ишларни суд мажлисида кўриб чиқишга тайинланган санаси ва вақти ҳақида онлайн тарзда хабардор бўлиб бориш имконини беради.

Давлат божи калькулятори

Бу хизмат тури судларга мурожаат қилишда тўланиши лозим бўлган давлат божи миқдорини аниқлашда яқиндан ёрдам беради.

Мурожаат намуналари

Фуқаролар судларга мурожаат қилишда ҳужжатларнинг тайёр намуналаридан мутлақо бепул фойдаланиш имконияти

image

MY.SUD.UZ

Ўзбекистон Республикаси Олий судининг интерактив хизматлари портали

ўтиш

Сўнгги янгиликлар

8Sen Янгиликлар

Маъмурий судларда сайлов комиссиялари фаолияти билан боғлиқ низоларнинг кўрилиши.

Сайлов тўғрисидаги қонун ҳужжатларининг умумий мазмунига кўра, ҳуқуқи бузилган шахснинг сайлов комиссиялари қарорлари ва уларнинг хатти-ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) устидан судга мурожаат қилиш ҳуқуқи кафолатланади.

Ўзбекистон Республикаси “Маъмурий суд ишларини юритиш тўғри сидаги кодекси”га мувофиқ сайлов комиссиясининг хатти-ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги), қарорлари устидан берилган шикоятларни туманлар аро маъмурий судлари Марказий сайлов комиссиясининг хатти-ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги), қарорлари устидан берилган шикоятларни эса Ўзбекистон Республикаси Олий суди кўриб чиқади. Ушбу тоифадаги ишлар бўйича судга мурожаат қилиш ҳуқуқига эга бўлган субъектлар бошқа тоифадаги маъмурий ишлар бўйича субъектлардан фарқланади.

Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодекснинг
46-моддасига асосан, бундай аризалар прокурор томонидан қуйида қайд
этилган шахсларнинг манфаатларида берилиши мумкин; сайловчи – сайловчилар рўйхатидаги хато ёки ноаниқликни тузатиш ҳақидаги мурожаатини 24 соат ичида кўриб чиқмаслик ёки асоссиз рад этиш, сайловчилар рўйхатига киритилмаганлик, нотўғри киритилганлик ёки рўйхатдан чиқарилганлик, олдинроқ овоз бериш ҳуқуқини амалга оширишга тўсқинлик қилиш ёки ушбу ҳуқуқдан фойдаланиш ҳақидаги аризани кўриб чиқмаганлик ёхуд рад этганлик каби ҳолатлар юзасидан; кузатувчи – тегишли комиссия томонидан мандат бериш рад этилганда, Сайлов кодексининг
33-моддасида белгиланган ҳуқуқларини амалга оширишга тўсқинлиқ қилинганда, сайлов комиссиялари томони дан сайловни ўтказишда сайлов қонунчилигини бузишдан иборат бошқа ҳолларда; номзод – ўзининг бузилган ҳуқуқларини тиклаш юзасидан тегишли сайлов комиссиясига қилган мурожаат юзасидан олган жавобидан но рози бўлиб, қонун бузилишларни бартараф этиш тўғрисидаги шикоятлар бўйича; сиёсий партияларнинг органлари – сайловда қатнашишга ижозат бериш ҳақидаги аризани рад этганлик, тақдим этган номзодни рўйхатга олишдан бош тортганлик, тақдим этган номзодни номзодлик мақомидан маҳрум этиш ҳақидаги мурожаатини рад этганлик, номзодни номзодлик дан чиқариш тўғрисидаги қарор устидан судга шикоят қилиши мумкин.

Сайлов комиссиясининг хатти-ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги), қарорлари устидан судга шикоят қилинганда шикоятда жавобгар сифатида сайлов комиссияси кўрсатилади. Бироқ, шикоятда жавобгар сифатида сайлов комиссияси эмас, бал ки унинг раиси ёки раис ўринбосари кўрсатилганлиги учун шикоятни қабул қилишни рад этишга, иш юритишни тугатишга ёки ушбу асос би лан аризани (шикоятни) рад этишга йўл қўйилмайди. Бу ҳолатда сайлов комиссияси жавобгар сифатида талқин этилади. Сайлов комиссиянинг хатти-ҳаракатларини қонунга хилоф деб то пиш тўғрисидаги шикоятда

Ўзбекистон Республикаси Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодексининг 128-моддасида назарда тутилган маълумотлардан ташқари шикоят қилинаётган хатти-ҳаракатлар нимада ифодаланиши, ҳаракатлар содир этилган сана, вақт ва жой, шикоят берган шахснинг фикрига кўра, содир этилган хатти-ҳаракатлар билан бузилаётган ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқла надиган манфаатлари, шикоят берган шахснинг фикрига кўра содир этилган хатти-ҳаракатлар мувофиқ бўлмаган қонун ҳужжатлари ва шикоят берган шахснинг сайлов комиссияси хатти-ҳаракатларини қо нунга хилоф деб топиш тўғрисидаги талаби ва ҳуқуқини тиклаш усули кўрсатилади. Шахсларнинг бузилган ҳуқуқларини қисқа муддатларда тиклаш орқали уларнинг сайловда Ўзбекистон Республикаси Конституцияси билан кафолатланган ҳуқуқларидан эркин фойдаланишини таъминлаш мақсадида қонун ҳужжатларида ушбу тоифадаги шикоятларни кўриб чиқиш учун энг қисқа муддатлар белгиланган. Мазкур процессуал муддатлар ишни кўраётган суд учун қатъий бўлиб, ушбу муддатларнинг узайтирилишига йўл қўйилмайди.

Ушбу тоифадаги ишларнинг ўзига хос хусусиятларидан бири бу – ишларни кўришда сайлов тўғрисидаги қонун ҳужжатларида белгилан ган судларга шикоят билан мурожаат қилиш муддати қатъий бўлиб, уни тиклаш қонун ҳужжатларида назарда тутилмаган. Шунга кўра, мазкур тоифадаги муносабатларни тартибга солувчи қонун ҳужжатларида белгиланган судга шикоят билан мурожаат қи лиш муддатининг ўтганлиги билдирилган талабни рад этиш учун асос бўлади. Амалдаги қонунчилигимизда сайлов тўғрисидаги қонун ҳужжатларида сайловга олти кундан кам вақт қолган бўлса, шикоят дарҳол кўриб чиқилиши шартлиги ҳақидаги қатъий норма ўрнатилганлиги сабабли, ушбу тоифадаги иш бўйича шикоят келиб тушганда у девонхона орқали дарҳол рўйхатдан ўтказилиб, судьянинг иш юритувига топширилиши лозим. Шикоятни дарҳол кўриб чиқиш деганда, шикоят судга келиб тушган куннинг ўзидаёқ мазмунан кўрилиши тушунилади. Ариза суд томонидан шикоят берган шахсни ва тегишли сайлов комиссиясининг вакилини, шунингдек прокурорни ҳам чақиртирилган ҳолда кўриб чиқилади.

Ишни кўриш вақти ва жойи тўғрисида белгиланган тартибда хабардор қилинган шахсларнинг келмаслиги ишни кўриб чиқишга тўсқинлик қилмайди.

Ўзбекистон Республикаси Маъмурий суд ишларини юритиш тўғри сидаги кодексининг 67-моддасига мувофиқ, маъмурий органлар
низолашилаётган ҳужжатларининг, фуқаролар ўзини ўзи бошқариш органлари қарорларининг, улар мансабдор шахслари ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) нинг қонунийлигини исботлаш мажбурияти тегишли органлар ва мансабдор шахслар зиммасига юклатилиши белгилаб қўйилган бўлиб, сайлов комиссиясининг қарорларини ҳақиқий эмас деб топиш тўғрисидаги ишлар кўрилганда, ушбу қарорларнинг қабул қилинишига асос бўлган ҳолатларни исботлаш мажбурияти уларни қабул қилган сайлов комиссияси зиммасига юклатилади.

Ўзбекистон Республикаси Маъмурий суд ишларини юритиш
тўғрисидаги кодексининг 167-моддасига мувофиқ, сайлов комиссияларининг хатти-ҳаракатлари (қарорлари) юзасидан низолашиш тўғрисидаги ишларга доир ҳал қилув қарорлари дарҳол ижро этилади.

Юқоридаги мисоллардан кўринадики мамлакатимизда сайлов
комиссиялари фаолияти билан боғлиқ низоли масалалар ечими учун қонун чилигимизда мустаҳкам асос яратилган. Бу эса сайлов жараёнларининг қонуний ва адолатли ўтишига замин яратади.

 

Қарши туманлараро маъмурий

судининг судьяси                                                                                А.Буронов

 

8Sen Янгиликлар

Маъмурий судларда суднинг фаол иштироки принципини қўлланиши.

            Аннотация: Ўзбекистон Республикаси Маъмурий суд иш юритуви тўғрисидаги кодексининг суд ишларни кўриб чиқиш ва ҳал қилишда фаоллик кўрсатиш мажбуриятини назарда тутувчи қоидаси тадқиқ этилган, бу эса  қонун ва суд олдида тенглик тамойилининг амалга оширилишини кафолатлаши керак. Суднинг фаоллиги ишни адолатли кўриб чиқиш ва ҳал этилишини таъминлашга таъсирини таҳлил қилиш учун универсал процессуал хусусиятга эга бўлган исботлаш институти танланган. Шундай хулоса қилиндики, маъмурий суд ишларини юритишнинг пировард мақсади ҳақиқатни аниқлашдан иборат, акс ҳолда суд муҳокамаси натижалари эҳтимоллик хусусиятига эга бўлади. Шу боис Маъмурий суд иш юритиш тўғрисидаги кодекснинг 11-моддасида белгиланган “суднинг фоал иштироки” принципига ўзгартиришлар киритиш таклиф этилди.

            Давлат фаолиятининг бир тури сифатида одил судлов, ҳуқуқ ва манфаатларига дахл қилинган шахсларга нисбатан адолатни таъминлашга қаратилган бўлиб, у нафақат ҳуқуқий, балки ахлоқий асосларга ҳам таянади.

            Замонавий процессуал фаолият яққол тортишув хусусиятига эга. Суд иш юритиш жараёнида фаол иштирокчи эмас, балки кўпроқ ҳакамдир. Унинг мақсади ишда объектив ҳақиқатни ўрнатиш ва давлат томонидан берилган ҳуқуқларни ҳимоя қилишда томонларга ёрдам беришдан иборат эмас, у фақатгина иш ҳолатларини аниқлайди ва уларни қарорнинг асослантирувчи қисмида мустаҳкамлайди.

            Фуқароларнинг давлат ҳокимияти органлари ва уларнинг мансабдор шахслари томонидан чиқарилаётган ҳуқуқий ҳужжатлари ҳамда қабул қилинаётган қарорларининг қонунийлиги юзасидан низоларни судда кўриб чиқиш ва ҳал этиш судда ҳимояланиш ҳуқуқига оид конституциявий ҳуқуқни амалга ошириш шаклларидан бири ҳисобланади. Бундай ишларнинг ўзига хос хусусияти низолашаётган субъектларнинг ҳуқуқий ҳолатининг ўзига хослигидир. Улар бошқарув ва бўйсунув муносабатлари ҳолатида бўладилар. Бундай ҳуқуқий муносабатларнинг мажбурий иштирокчиси давлат ҳокимияти органи ёки мансабдор шахс ҳисобланади, уларга алоҳида шахс ёки бир шахслар гуруҳига нисбатан бошқарувни амалга ошириш, ташкилий ва бошқа юридик аҳамиятга эга ҳаракатларни бажариш ваколати берилган.

            Ўзбекистон Республикаси суд-ҳуқуқ соҳасида ислоҳотлар даъвомида 2023 йил 26 апрелда “Давлат органлари билан муносабатларда фуқаролар ва тадбиркорлик субъектлари ҳуқуқларининг самарали ҳимоя қилинишини таъминлаш бўйича қўшимча чоралар кўрилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикасининг 833-сонли Қонуни билан Маъмурий суд иш юритуви тўғрисидаги кодекснинг 11-моддаси “Тарафларнинг тортишуви ва тенг ҳуқуқлилиги” принципи –“Суднинг фаол иштироки” принципига ўзгартирилди.

            Шу ўринда савол туғилади: суднинг фаол иштироки принципи маъноси нимани англатади?

            Принциплар ҳар қандай ҳуқуқий жараённинг мажбурий элементларидир. Маъмурий суд иш юритуви моҳиятини очиб берадиган ва аниқлаштирадиган принципларнинг таҳлили уларнинг ижтимоий мақсадини аниқлаш имконини беради.

           

 

 

Қарши туманлараро

маъмурий судининг судьяси                                          А.Бўронов

8Sen Янгиликлар

Ўзбекистон Республикаси Президетининг 2025 йил 21 августдаги 140-сонли фармогиа асосан Ўзбекистонда “Рақамли суд” концепциясининг жорий этилиши: ҳуқуқий ва технологик таҳлили.

Ушбу мақолада Ўзбекистон Республикасида суд тизимини рақамлаштиришга қаратилган “Рақамли суд” концепцияси илмий жиҳатдан таҳлил қилинади. Концепциянинг асосий йўналишлари — сунъий интеллектдан фойдаланиш, электрон иш юритуви, масофавий суд муҳокамалари ва автоматлаштирилган қарор қабул қилиш механизмлари — халқаро тажриба билан солиштирилади. Шунингдек, мазкур ислоҳотнинг ҳуқуқий, институционал ва амалий асослари ҳамда унинг фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларига таъсири ёритилади.

Калит сўзлар: рақамли суд, сунъий интеллект, суд тизими, электрон иш юритуви, суд ислоҳотлари, Ўзбекистон.

Сўнгги йилларда Ўзбекистонда суд-ҳуқуқ соҳасидаги ислоҳотлар қаторида рақамлаштириш ва ахборот технологияларини жорий этиш алоҳида ўрин тутади. Президент қарори билан 2025 йилда тасдиқланган “Рақамли суд” концепцияси мамлакат суд тизимини тубдан ўзгартиришни, уни замонавий ва фуқаролар учун қулай шаклда қайта ташкил этишни мақсад қилади. Ушбу мақолада мазкур концепциянинг назарий ва амалий асослари, татбиқ этиш механизмлари ва истиқболлари таҳлил қилинади.

“Рақамли суд” концепциясининг ҳуқуқий асослари

2025 йилда Олий суд, Рақамли технологиялар вазирлиги ва Иқтисодиёт ва молия вазирлиги томонидан илгари сурилган ва Президент томонидан маъқулланган концепция:

  • Суд муҳокамаларида сунъий интеллектдан фойдаланиш;
  • Ариза бериш ва ҳужжат айланмасини электронлаштириш;
  • Суд иштирокчиларининг масофавий иштирокини таъминлаш;
  • Суд жараёнларини автоматлаштириш каби вазифаларни қамраб олади.

Мазкур қарор Ўзбекистон Республикасининг “Электрон ҳукумат тўғрисида”ги, “Суд ҳокимияти тўғрисида”ги қонунлари билан уйғунлашган ҳолда ишлаб чиқилган.

Технологик механизмлар: сунъий интеллект ва рақамли жараёнлар

Концепциянинг ўзига хос жиҳати шундаки, у суд жараёнларини рақамлаштириш билан чекланиб қолмай, уларни интеллектуаллаштиришга ҳаракат қилади. Қуйидаги механизмлар назарда тутилган:

  • Суд натижасини прогноз қилиш: Ариза топширишдан олдин SI ёрдамида тахминий натижалар ва харажатлар ҳисобланади.
  • Автоматлаштирилган ҳужжат шакллантириш: Суд қарорлари ва ажримлари махсус алгоритмлар ёрдамида автоматик тайёрланади.
  • Онлайн иштирок: Суд мажлислари видеоконференцалоқа орқали ўтказилади.
  • Баённома ва протоколлар реал вақтда матнлаштирилади.
  • Электрон ижро: Суд қарорлари ижроси автоматик тарзда бошланади.

Ижтимоий ва ҳуқуқий афзалликлар

Фуқаролар ва тадбиркорлар учун:

  • Вақт ва маблағ тежалади;
  • Судга электрон мурожаат қилиш орқали географик ва маъмурий тўсиқлар бартараф этилади;
  • Суд жараёнини шахсий кабинет орқали онлайн кузатиш имкони.

Давлат ва суд органлари учун:

  • Иш юкини оптималлаштириш;
  • Шаффофликни таъминлаш;
  • Суд қарорларининг сифатини ошириш.

Тажриба лойиҳаси ва босқичма-босқич татбиқ

2025 йил охирига қадар Тошкент шаҳрида “Рақамли суд” концепцияси асосида махсус суд заллари ташкил этилади. Таҷриба натижаларига асосан:

  • 2026–2027 йилларда республика миқёсида босқичма-босқич жорий этилади;
  • Олий суд концепция доирасида кўриладиган иш турларини белгилаб беради.

Халқаро тажриба билан солиштириш

Эстония, Сингапур, Канада каби давлатларда рақамли судлар самарали ишлаяпти. Уларда ҳам SI асосида қарор лойиҳалаш, баённомаларни реал вақтда тайёрлаш, масофавий муҳокамалар ва электрон иш юритуви жорий этилган. Ўзбекистон тажрибаси ушбу моделларга яқинлашмоқда.

Хулоса: “Рақамли суд” концепцияси – Ўзбекистон суд тизимидаги трансформациянинг янги босқичидир. Унинг тўлиқ амалга оширилиши суд муҳокамаларининг тезкорлиги, самарадорлиги ва шаффофлигини таъминлайди. Концепция нафақат технологик, балки ҳуқуқий, институционал ва маданий жиҳатдан ҳам ислоҳотларни талаб қилади. Давлат томонидан қўллаб-қувватлаш, кадрлар малакасини ошириш ва аҳоли ҳуқуқий саводхонлигини кучайтириш унинг муваффақияти гаровидир.

 

 

 Қашқадарё вилоят маъмурий

 судининг судьяси                                                                                 У.Кадиров

 Қарши туманлараро маъмурий

 судининг судьяси                                                                                 Ж.Хидиров

 Қарши туманлараро маъмурий

 судининг судьяси                                                                                  Ш.Бурхонова

28Iyul Янгиликлар

ЎРҚ-1003-сонли қонун билан ўзартириш ва қўшимчалар киритилганлиги ҳақида.

Ушбу қонун билан кейинги йилларда мамлакатимизда инсоннинг ўз қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш учун тенг имкониятлар яратиш, ишнинг ҳақиқий ҳолатларини ҳар томонлама, тўлиқ ва холисона аниқлашга доир қонун талабларига сўзсиз риоя этиш, тарафларнинг тортишуви ва тенг ҳуқуқлилиги принципларини ҳаётга татбиқ этиш орқали инсон ҳуқуқ ва эркинликлари самарали ҳимоя қилинишини таъминлаш бўйича салмоқли ишлар амалга оширилмоқда.

Шу билан бирга жамият ҳаётининг турли соҳаларини жадал рақамлаштириш, одамларнинг ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланган ҳолда янада кўпроқ ҳамкорлик қилиши ва бунинг оқибатида жиноятлар содир этилиши, рақамли муҳитда фуқаролар ва ташкилотларнинг ҳуқуқлари ҳамда қонуний манфаатлари бузилиши ҳолларининг кенг тарқалиши рақамли далилларнинг институционаллаштирилишини ва улар билан боғлик ишларни амалга оширишнинг ҳуқуқий асослари мустаҳкамланишини талаб этмоқда.

Ушбу Қонун билан Ўзбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексига, Фуқаролик процессуал кодексига, Иқтисодий процессуал кодексига, Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексига ва Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодексига рақамли далиллар тушунчасини, рақамли далилларни тўплаш, тақдим этиш, мустаҳкамлаш, кўздан кечириш, текшириш ва баҳолаш, уларни сақлаш, қайтариш ҳамда йўқ қилиш тартибини белгиловчи ўзгартириш ва қўшимчалар киритилмоқда.

Бундан ташқари “Нотариат тўғрисида”ги, “Ҳакамлик судлари тўғрисида”ги ва “Суд экспертизаси тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси қонунларида рақамли далилларни гувоҳлантириш ва уларни текшириш тартиби назарда тутилмоқда.

Шунингдек, Иш учун аҳамиятга эга бўлган ҳолатлар тўғрисидаги маълумотлар мавжуд бўлган электрон маълумотлар, шу жумладан электрон тарздаги файллар, аудио-, видеоёзувлар, Интернет жаҳон ахборот тармоғида сақланаётган маълумотлар, шунингдек бошқа электрон маълумотлар рақамли далиллар тоифасига киритилиши назарда тутилган.

Рақамли далилдан кўчирма нусха олишга, башарти унинг яхлитлиги ва айнан ўхшашлиги сақланса, йўл қўйилади.

Рақамли далилдан кўчирма нусха олишга йўл қўйилиши ўзидан мазкур кўчирма нусха олинган рақамли далилнинг асли мавжудлиги билан таъминланади.

Гувоҳ, жабрланувчи, гумон қилинувчи, айбланувчи, судланувчи ва бошқа шахслар рақамли далилларнинг кўчирма нусхаларини қоғозда чоп этилган шаклда тақдим этиш ҳуқуқига эга. Бунда рақамли далилнинг қоғоздаги шакли ёзма далил деб ҳисобланиши мумкин эмас.

Терговга қадар текширув, суриштирув, тергов ва суд жараёнида тузилган процессуал баённомаларга илова қилинган, электрон маълумотлар тарзида шакллантирилган аудио-, видеоёзувлар ҳам рақамли далиллар ҳисобланади.

Ашёвий, ёзма ва рақамли далиллар сифатида фойдаланиладиган нарсалар, ҳужжатлар, электрон маълумотлар ва бошқа ёзувлар ҳодиса содир бўлган жойни ёки бошқа жойларни, биноларни, шунингдек техника воситаларини, телекоммуникация тармоқларини ёки Интернет жаҳон ахборот тармоғини кўздан кечириш чоғида, таниб олиш учун кўрсатиш, гувоҳлантириш, мурдани эксгумация қилиш, эксперт текшируви учун намуналар олиш, кўрсатувни ҳодиса юз берган жойда текшириш чоғида, олиб қўйиш, тинтув ёки эксперимент ўтказиш чоғида олиниши мумкин ёхуд улар ушбу Кодекснинг 198 — 202-моддаларида назарда тутилган тартибда терговга қадар текширувни амалга ошираётган органнинг мансабдор шахсига, суриштирувчига, терговчига, прокурорга ёки судга тақдим этилиши мумкин.

Ашёвий, ёзма ва рақамли далилларни сақлаш, шунингдек ушбу далилларнинг экспертизага юборилганлиги ёки жиноят иши бошқа терговга қадар текширув, суриштирув, дастлабки тергов органига, прокурорга ёхуд судга ўтказилганлиги муносабати билан уларни бошқа жойга юбориш чоғида ашёвий, ёзма ва рақамли далиллар йўқолишининг, шикастланишининг, бузилишининг, бир-бирига қўшилиб ёки аралашиб кетишининг олдини олиш чоралари кўрилиши керак.

Ишни ўтказишда у билан бирга юборилаётган ашёвий, ёзма ва рақамли далиллар илова хатда ёки унга илова қилинаётган рўйхатда санаб ўтилади. Бундан ташқари айблов хулосасига ёки айблов далолатномасига илова қилинган маълумотномада ишдаги мавжуд барча ашёвий, ёзма ва рақамли далиллар ҳар бирининг қаерда эканлиги кўрсатилган ҳолда бирма-бир санаб ўтилган бўлиши керак.

Ашёвий, ёзма ва рақамли далиллар почта ёки чопар орқали етказиб берилганда терговга қадар текширувни амалга ошираётган органнинг мансабдор шахси, суриштирувчи, терговчи, прокурор ёки судья олинган далилларни холислар иштирокида, зарур бўлган ҳолларда эса эксперт ёхуд мутахассислар иштирокида кўздан кечиради ва уларни илова хати ёки рўйхати билан солиштиради. Кўздан кечириш жараёни ва натижалари тўғрисида баённома тузилади.

Ашёвий, ёзма ва рақамли далиллар улар ҳақидаги масала суднинг қонуний кучга кирган ҳукми, ажрими билан ёхуд терговга қадар текширувни амалга ошираётган орган мансабдор шахсининг, суриштирувчининг, терговчининг, прокурорнинг ишни тугатиш тўғрисидаги қарори билан ҳал қилинмагунига қадар сақлаб турилади. Ушбу Кодекснинг 210-моддасида назарда тутилган ҳолларда ашёвий далиллар тўғрисидаги қарор иш юритиш тамом бўлгунига қадар қабул қилиниши мумкин.

 

Қарши туманлараро маъмурий

судининг судьяси Ж.Хидиров

25Iyul Uncategorized, Янгиликлар

ЎРҚ-1075-сонли Қонуни маъзмуни ва аҳамияти.

Мамлакатимизда инсон, унинг ҳаёти, эркинлиги, шаъни ва қадр-қиммати олий қадрият ҳисобланадиган инсонпарвар демократик давлатни барпо этиш борасида тизимли ислоҳотлар амалга оширилмоқда.

Инсон ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш борасида амалга оширилаётган кенг кўламли ишлар айрим жазо чораларини қилмишнинг хусусиятига, жазолашдан кўзланган мақсадга эришиш учун етарлилигига қараб қайта кўриб чиқиш заруриятини юзага келтирмоқда.

Мазкур Қонун билан Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексига айрим ҳуқуқбузарликлар учун қилмишнинг хусусиятидан, жазолашдан кўзланган мақсадга эришиш учун етарлилик нуқтаи назаридан келиб чиққан ҳолда маъмурий жавобгарликни бекор қилишга қаратилган тегишли ўзгартиришлар киритилмоқда. Шунингдек маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги ишларни юритиш амалиётига хусусий айблов институтини жорий этиш назарда тутилмоқда. Шу муносабат билан маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги айрим тоифадаги ишлар фақат жабрланувчининг аризасига кўра юритилиши белгиланмоқда.

Ушбу Қонун ҳуқуқий таъсир чоралари асоссиз қўлланилишининг олдини олишга, фуқаролар ҳуқуқ ва эркинликларининг кафолатларини янада кучайтиришга хизмат қилади.

1) 25-модданинг бешинчи қисми чиқариб ташланди;

2) 561-модданинг матни қуйидаги таҳрирда баён этилган:

«Иш жойларида, соғлиқни сақлаш, таълим, спорт-соғломлаштириш муассасаларида, ёнғин чиқиш хавфи бўлган жойларда, автомобилларга ёқилғи қуйиш шохобчаларида ва бошқа жамоат жойларида, шу жумладан жамоат транспортида тамаки маҳсулотини истеъмол қилиш, бундан тамаки маҳсулотини истеъмол қилиш учун махсус ажратилган жойлар ва (ёки) хоналар мустасно, —

базавий ҳисоблаш миқдорининг учдан бир қисми миқдорида жарима солишга сабаб бўлади.

Ҳаво кемаларида тамаки маҳсулотини истеъмол қилиш, —

базавий ҳисоблаш миқдорининг икки баравари миқдорида жарима солишга сабаб бўлади»;

3) 61-модданинг:

бешинчи қисми чиқариб ташлансин;

олтинчи қисми бешинчи қисм деб ҳисоблансин;

4) 612-модданинг тўртинчи қисми чиқариб ташлансин;

5) 73-модда чиқариб ташлансин;

6) 122-модда чиқариб ташлансин;

7) 125-модданинг саккизинчи қисмидаги «141» рақами чиқариб ташлансин;

8) 141-модда чиқариб ташлансин;

9) 151-модда қуйидаги таҳрирда баён этилсин:

«151-модда. Абонентлик қурилмасини рўйхатдан ўтказмай ёки рухсатсиз электр алоқа тармоқларига улаш

Абонентлик қурилмасини рўйхатдан ўтказмай ёки рухсатсиз электр алоқа тармоқларига улаш, —

абонентлик қурилмасини мусодара қилиб ёки мусодара қилмай, базавий ҳисоблаш миқдорининг икки бараваридан беш бараваригача миқдорда жарима солишга сабаб бўлади»;

10) 156-модда чиқариб ташланган;

11) 2273-модда чиқариб ташланган;

12) 245-модданинг биринчи қисмидаги «149, 150-моддаларида, 151-моддасининг иккинчи қисмида» деган сўзлар «149, 150, 151-моддаларида» деган сўзлар билан алмаштирилган;

13) 2457-модданинг:

номидаги «Қишлоқ хўжалиги вазирлиги» деган сўзлар «Вазирлар Маҳкамаси» деган сўзлар билан алмаштирилган;

биринчи қисми қуйидаги таҳрирда баён этилган:

«Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Агросаноат мажмуи устидан назорат қилиш инспекцияси органларига ушбу Кодекснинг 65, 68-моддаларида (қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерларга оид қисми), 69-моддасида (қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерларнинг чегара белгиларига оид қисми), 87-моддасида (қишлоқ хўжалиги, мелиорация ва йўл қурилиши техникасига оид қисми), 89 ва 891-моддаларида (қишлоқ ва сув хўжалигига оид қисми), 1041, 1042, 112-моддаларида, 125-моддасининг бешинчи, олтинчи ва еттинчи қисмларида, 135, 139, 140-моддаларида (қишлоқ хўжалиги, мелиорация ва йўл қурилиши техникасига оид қисми), 200, 212, 213, 214, 22714-моддаларида (қишлоқ хўжалигига оид қисми) назарда тутилган маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги ишлар тааллуқлидир»;

иккинчи қисмидаги «Қишлоқ хўжалиги вазирлиги» деган сўзлар «Вазирлар Маҳкамаси» деган сўзлар билан алмаштирилган;

14) 248-модда:

биринчи қисмидаги:

«122» рақами чиқариб ташланган;

«141-моддасида» деган сўзлар чиқариб ташланган;

«156» рақами чиқариб ташланган;

иккинчи қисмининг:

1-бандидаги «121, 122, 123-моддаларида, 142-моддасининг биринчи ва учинчи қисмларида, 144, 145-моддаларида, 146-моддасининг биринчи ва иккинчи қисмларида, 156» деган сўзлар «121, 123-моддаларида, 142-моддасининг биринчи ва учинчи қисмларида, 144, 145-моддаларида, 146-моддасининг биринчи ва иккинчи қисмларида» деган сўзлар билан алмаштирилган;

2-бандидаги «122, 123, 156, 183-моддаларида» деган сўзлар «123, 183-моддаларида» деган сўзлар билан алмаштирилган;

4-бандидаги «122» рақами чиқариб ташланган;

5-бандидаги «140-моддасининг биринчи қисмида, 141, 147-моддаларида» деган сўзлар «140-моддасининг биринчи қисмида, 147-моддасида» деган сўзлар билан алмаштирилган;

тўртинчи қисмининг иккинчи хатбошисидаги «122, 1286-моддаларида» деган сўзлар «1286-моддасида» деган сўзлар билан алмаштирилган;

15) 250-модданинг биринчи қисми қуйидаги таҳрирда баён этилган:

«Темир йўл транспорти органларига ушбу Кодекс 561-моддасининг биринчи қисмида (темир йўл транспортида махсус ажратилмаган жойларда тамаки маҳсулотини истеъмол қилганлик учун), 113, 114-моддаларида, шунингдек 53, 121, 123, 124-моддаларида, 142-моддасининг биринчи ва учинчи қисмларида, 144, 145-моддаларида, 146-моддасининг биринчи ва иккинчи қисмларида (темир йўл транспортида ҳуқуқбузарлик содир этганлик учун) назарда тутилган маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги ишлар тааллуқлидир»;

16) 251-модданинг биринчи қисмидаги «122-моддасининг иккинчи қисмида» деган сўзлар чиқариб ташланган;

17) 252-модданинг биринчи қисмидаги «53, 121, 122, 124, 145-моддаларида» деган сўзлар «53-моддасида, 561-моддасининг биринчи қисмида (сув транспортида махсус ажратилмаган жойларда тамаки маҳсулотини истеъмол қилганлик учун), 121, 124, 145-моддаларида» деган сўзлар билан алмаштирилган;

18) 254-модданинг биринчи қисмидаги «121, 122, 123, 124-моддаларида» деган сўзлар «561-моддасининг биринчи қисмида (шаҳар, шаҳарлараро автомобиль транспортида ва электр транспортида махсус ажратилмаган жойларда тамаки маҳсулотини истеъмол қилганлик учун), 121, 123, 124-моддаларида» деган сўзлар билан алмаштирилган;

19) 256-модда:

биринчи қисмидаги «141» рақами чиқариб ташланган;

иккинчи қисмининг учинчи хатбошисидаги «141» рақами чиқариб ташланган;

20) 261-модданинг:

номи қуйидаги таҳрирда баён этилган:

«261-модда. Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги органлари»;

биринчи қисмидаги «Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси органларига ушбу Кодекснинг 63-моддасида, 65-моддасининг тўртинчи қисмида (бундан қишлоқ хўжалиги ерларини ва бошқа ерларни яроқсиз ҳолга келтирганлик мустасно), 68-моддасида (табиатни муҳофаза қилиш, соғломлаштириш, рекреация мақсадларига мўлжалланган ерларга, сув фонди ерларига оид қисмида), 70-моддасида (бундан ер қаъридан фойдаланишда ишларни олиб бориш хавфсизлиги мустасно), 701-моддасининг биринчи қисмида, 71-моддасида (табиатни муҳофаза қилишга оид қисмида), 72-моддасида (бундан ер ости сувларига доир қисми мустасно), 73-моддасида» деган сўзлар «Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги органларига ушбу Кодекснинг 63-моддасида, 65-моддасининг тўртинчи қисмида (бундан қишлоқ хўжалиги ерларини ва бошқа ерларни яроқсиз ҳолга келтирганлик мустасно), 68-моддасида (табиатни муҳофаза қилиш, соғломлаштириш, рекреация мақсадларига мўлжалланган ерларга, сув фонди ерларига оид қисмида), 70-моддасида (бундан ер қаъридан фойдаланишда ишларни олиб бориш хавфсизлиги мустасно), 701-моддасининг биринчи қисмида, 71-моддасида (табиатни муҳофаза қилишга оид қисмида), 72-моддасида (бундан ер ости сувларига доир қисми мустасно)» деган сўзлар билан алмаштирилган;

иккинчи қисми қуйидаги таҳрирда баён этилган:

«Қуйидагилар Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги номидан маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги ишларни кўриб чиқиш ва жарима солиш тариқасида маъмурий жазо чорасини қўллашга ҳақлидир:

Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг бош давлат инспекторлари ҳамда уларнинг ўринбосарлари, Қорақалпоғистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг, вилоятлар ҳамда Тошкент шаҳар экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши бошқармаларининг бош давлат инспекторлари ҳамда уларнинг ўринбосарлари — фуқароларга базавий ҳисоблаш миқдорининг юз бараваригача, мансабдор шахсларга эса — юз эллик бараваригача миқдорда;

Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг, Қорақалпоғистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг, вилоятлар ҳамда Тошкент шаҳар экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши бошқармаларининг катта давлат инспекторлари — фуқароларга базавий ҳисоблаш миқдорининг етмиш бараваригача, мансабдор шахсларга эса — юз бараваригача миқдорда;

Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг, Қорақалпоғистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг, вилоятлар ҳамда Тошкент шаҳар экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши бошқармаларининг экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш соҳасидаги назорат бўйича туман (шаҳар) инспекцияларининг давлат инспекторлари, давлат қўриқхоналарининг, мажмуа (ландшафт) буюртма қўриқхоналарининг, табиат боғларининг, давлат биосфера резерватларининг қўриқлаш ходимлари — фуқароларга базавий ҳисоблаш миқдорининг эллик бараваригача, мансабдор шахсларга эса — етмиш бараваригача миқдорда жарима солишга»;

21) 262-модданинг биринчи қисмидаги «2273» рақами чиқариб ташланган;

22) 263-модданинг номи ва биринчи қисми қуйидаги таҳрирда баён этилган:

«263-модда. Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлиги ҳузуридаги Ахборотлаштириш ва телекоммуникациялар соҳасида назорат бўйича давлат инспекцияси органлари

Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлиги ҳузуридаги Ахборотлаштириш ва телекоммуникациялар соҳасида назорат бўйича давлат инспекцияси органларига ушбу Кодекс 152-моддасининг биринчи қисмида, 153, 154-моддаларида назарда тутилган маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги ишлар тааллуқлидир»;

иккинчи қисмидаги «Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлигининг Алоқа, ахборотлаштириш ва телекоммуникация технологиялари соҳасида назорат бўйича давлат инспекцияси» деган сўзлар «Рақамли технологиялар вазирлиги ҳузуридаги Ахборотлаштириш ва телекоммуникациялар соҳасида назорат бўйича давлат инспекцияси» деган сўзлар билан алмаштирилган;

23) қуйидаги мазмундаги 2693-модда билан тўлдирилган:

«2693-модда. Жабрланувчининг аризасига асосан маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисида иш юритиш

Ушбу Кодекснинг 40, 41, 44, 45, 46, 461, 52-моддаларида, 612-моддасида (бундан корхоналар, муассасалар, ташкилотлар мустасно), 1933-моддасида ҳамда 2022-моддасининг биринчи қисмида назарда тутилган маъмурий ҳуқуқбузарликлар жабрланувчининг ҳуқуқбузарни жавобгарликка тортиш ҳақидаги аризасига кўра жавобгарликка сабаб бўлади.

Жабрланувчи ночор аҳволда бўлганлиги, вояга етмаганлиги, ҳуқуқбузарга қарам бўлганлиги туфайли ёки бошқа сабабларга кўра ўз ҳуқуқларини ва қонуний манфаатларини ўзи ҳимоя қила олмайдиган алоҳида ҳолларда ваколатли органнинг мансабдор шахси жабрланувчининг аризасисиз ҳам маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишни юритишни бошлаши шарт.

Ушбу Кодекс 61-моддасининг биринчи ва иккинчи қисмларида назарда тутилган ҳуқуқбузарлик устав фондида давлат улуши мавжуд бўлмаган корхонага, муассасага, ташкилотга нисбатан унинг ходими томонидан содир этилганда мазкур корхона, муассаса, ташкилот раҳбарининг, мулкдорининг ёки ваколатли бошқарув органининг аризасига кўра жавобгарликка сабаб бўлади.

Ушбу Кодекснинг 612-моддасида назарда тутилган ҳуқуқбузарлик устав фондида давлат улуши мавжуд бўлмаган корхонага, муассасага, ташкилотга нисбатан содир этилганда мазкур корхона, муассаса, ташкилот раҳбарининг, мулкдорининг ёки ваколатли бошқарув органининг аризасига кўра жавобгарликка сабаб бўлади»;

24) 271-модда қуйидаги мазмундаги 81-банд билан тўлдирилган:

«81) иш юритиш жабрланувчининг аризасига кўра юритиладиган ҳолларда унинг аризаси мавжуд бўлмаса, бундан ушбу Кодекс 2693-моддасининг иккинчи қисмида назарда тутилган ҳоллар мустасно»;

25) 282-модданинг учинчи қисми қуйидаги мазмундаги 6-банд билан тўлдирилган:

«6) ушбу Кодекс 2693-моддасининг биринчи, учинчи ва тўртинчи қисмларида назарда тутилган маъмурий ҳуқуқбузарликлар бўйича жабрланувчининг аризаси»;

26) 287-модданинг:

1-бандидаги «56, 57, 58-моддаларида, 60-моддасининг иккинчи ва учинчи қисмларида, 601, 61-моддаларида, 611-моддасининг биринчи қисмида, 63, 66, 701, 72, 79, 88, 90, 901, 91, 911, 912, 92, 94, 110, 111, 113, 114, 115, 116, 1161, 1162, 1163, 117-моддаларида, 118-моддасининг учинчи қисмида, 121, 122, 123, 125, 1251, 126, 127, 128, 1281, 1282, 1283, 1284, 1285, 1286, 129, 130, 131, 133, 134, 135, 1351, 136, 137, 138, 141, 142-моддаларида, 144-моддасининг учинчи қисмида, 146-моддасида, 147-моддасининг биринчи қисмида, 152-моддасининг иккинчи ва учинчи қисмларида, 154, 156-моддаларида» деган сўзлар «56-моддаларида, 561-моддасида (жамоат транспортида махсус ажратилмаган жойларда тамаки маҳсулотини истеъмол қилганлик учун), 57, 58-моддаларида, 60-моддасининг иккинчи ва учинчи қисмларида, 601, 61-моддаларида, 611-моддасининг биринчи қисмида, 63, 66, 701, 72, 79, 88, 90, 901, 91, 911, 912, 92, 94, 110, 111, 113, 114, 115, 116, 1161, 1162, 1163, 117-моддаларида, 118-моддасининг учинчи қисмида, 121, 123, 125, 1251, 126, 127, 128, 1281, 1282, 1283, 1284, 1285, 1286, 129, 130, 131, 133, 134, 135, 1351, 136, 137, 138, 142-моддаларида, 144-моддасининг учинчи қисмида, 146-моддасида, 147-моддасининг биринчи қисмида, 152-моддасининг иккинчи ва учинчи қисмларида, 154-моддасида» деган сўзлар билан алмаштирилган;

4-бандидаги «141» рақами чиқариб ташланган;

5-бандидаги «Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси» деган сўзлар «Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги» деган сўзлар билан алмаштирилган;

51-бандидаги «Ўзбекистон Республикаси Ўрмон хўжалиги давлат қўмитаси» деган сўзлар «Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Ўрмон хўжалиги агентлиги» деган сўзлар билан алмаштирилган.

Ушбу Қонун расмий эълон қилинган кундан эътиборан кучга кириши белгиланган.

 

Қарши туманлараро маъмурий

cуди судьяси                                                                         Ж.Хидиров

 

image
Skip to content