Қонун ва суд олдидаги

Қонун ва суд олдидаги
тенглик

Ўзбекистон Республикасининг барча фуқаролари жинси, ирқи, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чиқиши, эътиқоди, шахсий ва ижтимоий мавқеидан қатъи назар, қонун ва суд олдида тенгдир. Корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар ҳам қонун ва суд олдида тенгдир.

Суд ҳужжатларининг

Суд ҳужжатларининг
мажбурийлиги

Суд ҳужжатлари барча давлат органлари, жамоат бирлашмалари, корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар, мансабдор шахслар, фуқаролар учун мажбурийдир ҳамда Ўзбекистон Республикасининг бутун ҳудудида ижро этилиши шарт.

Суд ҳокимиятининг

Суд ҳокимиятининг
мустақиллиги

Судьялар мустақилдирлар, фақат қонунга бўйсунадилар. Судьяларнинг одил судловни амалга ошириш борасидаги фаолиятига бирон-бир тарзда аралашишга йўл қўйилмайди ва бундай аралашув қонунга мувофиқ жавобгарликка сабаб бўлади. Ўзбекистон Республикасида суд ҳокимияти қонун чиқарувчи ва ижро этувчи ҳокимиятлардан, сиёсий партиялардан, бошқа жамоат бирлашмаларидан мустақил ҳолда иш юритади.

Электрон почта манзил:

m.qashqadaryo@sud.uz

Фуқаролар қабулхонаси:

(+998 75) 230-14-80

Манзил:

Ўзбекистон Республикаси, Қашқадарё в, Қарши ш 180117, Бунёдкор 7

Интерактив хизматлар

Статистик маълумотлар

Статистик маълумотлар

Ўзбекистон Республикаси Олий Судининг республика судлари фаолиятига доир статистик маълумотлар базаси

Ўтиш
Cуд қарорлари тўплами

Cуд қарорлари тўплами

Судлар бўйича барча якуний суд қарорларини тўлиқ ёки шахссизлантирилган матнда ушбу ҳавола орқали билиб олинг.

Ўтиш
Давлат божи калькулятори

Давлат божи калькулятори

Бу хизмат тури судларга мурожаат қилишда тўланиши лозим бўлган давлат божи миқдорини аниқлашда яқиндан ёрдам беради.

Ўтиш
image
image
image
image
image
image

Электрон суд хизматлари

MY.SUD.UZ - суд хизматларидан фойдаланишнинг инновацион, ишончли ва қулай йўли

Мурожаат

Судга тўғридан - тўғри электрон шаклда мурожаат йўллаш.

Электрон тўлов тизими

Барча судларда фуқаролар томонидан амалга ошириладиган барча тўловларни тўлашнинг ягона электрон тизими.

Видеоконференц алоқа

Масофадан туриб суд мажлисида иштрок етиш

Мажлислар жадвали

Суд мажлислари жадвали билан танишиш – судларда ишларни суд мажлисида кўриб чиқишга тайинланган санаси ва вақти ҳақида онлайн тарзда хабардор бўлиб бориш имконини беради.

Давлат божи калькулятори

Бу хизмат тури судларга мурожаат қилишда тўланиши лозим бўлган давлат божи миқдорини аниқлашда яқиндан ёрдам беради.

Мурожаат намуналари

Фуқаролар судларга мурожаат қилишда ҳужжатларнинг тайёр намуналаридан мутлақо бепул фойдаланиш имконияти

image

MY.SUD.UZ

Ўзбекистон Республикаси Олий судининг интерактив хизматлари портали

ўтиш

Сўнгги янгиликлар

1Dek Янгиликлар

Янги Конституция – фуқаро ва юридик шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқланадиган манфаатларини суд орқали самарали ҳимоя қилишнинг кафолатидир

Маълумки, жамиятда фуқаро ва юридик шахснинг ажралмас ҳуқуқлардан бири – ўз ҳуқуқ ва манфаатларини суд орқали ҳимоя қилиш ҳуқуқидир.

Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 55-моддасида ҳар кимга ўз ҳуқуқ ва эркинликларини суд орқали ҳимоя қилиш, давлат органларининг ҳамда бошқа ташкилотларнинг, улар мансабдор шахсларининг қонунга хилоф қарорлари, ҳаракатлари ва ҳаракатсизлиги устидан судга шикоят қилиш, бузилган ҳуқуқ ва эркинликларини тиклаш учун унинг иши қонунда белгиланган муддатларда ваколатли, мустақил ҳамда холис суд томонидан кўриб чиқилиши ҳуқуқи кафолатланган.

Шу маънода, кейинги йилларда, мамлакатимизда қонун устуворилигини таъминлаш, фуқаро ва юридик шахсларнинг ҳуқуқлари ҳамда қонуний манфаатларини ҳимоя қилишга қаратилган ислоҳотлар изчил амалга ошириб келинмоқда.

Биргина, суд-ҳуқуқ соҳасидаги устувор мақсад ва вазифаларни амалга оширишга қаратилган 50 дан ортиқ қонун, фармон ва қарорларнинг қабул қилинганлиги фикримизни яққол тасдиқлайди.

Келинг, бу борадаги ислоҳотларнинг қисқача мазмунини маъмурий судларнинг фаолияти ҳамда янгиланган Конституциямизнинг судлар билан боғлиқ айрим нормалари мисолида келтириб ўтсак.

Жумладан, Конституция юзасидан ислоҳотлар жараёнида тегишли қонунлар билан Маъмурий суд ишларини юритишнинг процессуал қонунчилигига давлат органлари билан муносабатларда фуқаролар ва тадбиркорлик субъектлари ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларининг самарали ҳимоя этилишини таъминлаш ҳамда маъмурий суд ишларини юритишни халқаро стандартлардан келиб чиққан ҳолда такомиллаштириш, маъмурий суд ишларини юритишни “суднинг фаол иштироки” тамойили асосида амалга ошириш;

ҳуқуқи бузилган фуқаро ёки тадбиркорлик субъектига оммавий-ҳуқуқий муносабатдан келиб чиқадиган низо билан бирга унга сабабий боғланишда бўлган зарарни ундириш талабини ҳам маъмурий судга билдириш ҳуқуқини тақдим этиш;

маъмурий судларнинг оммавий-ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган ишлар бўйича ҳал қилув қарорлари давлат органлари ёки ташкилотлари томонидан ижро қилинмаган тақдирда, уларнинг мансабдор шахсларига нисбатан суд жарималарини қўллаш белгиланиб, оммавий-ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган ишлар бўйича тарафлар ўртасида мутлақо янги институт “Келишув” институти жорий қилинди.

Янги Конституциядаги муҳим жиҳатлардан яна бири бу – фуқаро ва юридик шахсларнинг одил судловга бўлган ишончини янада ошириш мақсадида илгари амалдаги Конституция қабул қилингунга қадар мавжуд бўлмаган муҳим бир норманинг киритилганлигидадир.

Яъни, илк бора фуқаро ва юридик шахслар, агар суд орқали ҳимоя қилишнинг бошқа барча воситаларидан фойдаланиб бўлинган бўлса, судда кўриб чиқилиши тугалланган муайян ишда суд томонидан ўзига нисбатан қўлланилган қонуннинг Конституцияга мувофиқлиги тўғрисидаги шикоят билан Ўзбекистон Республикаси Конституциявий судига мурожаат қилишга ҳақли эканлиги Конституция даражасида белгиланди.

Ёки жиноят содир этишда айбланаётган шахснинг айби суд тартибида исботланиб, суднинг қонуний кучга кирган ҳукми билан аниқланмагунча айбсиз ҳисобланиши; ҳибсга олишга, қамоққа олишга ва қамоқда сақлашга фақат суднинг қарорига кўра йўл қўйилиши, шахс суднинг қарорисиз қирқ саккиз соатдан ортиқ муддат ушлаб турилиши мумкин эмаслиги, шахсни ушлаш чоғида унга тушунарли тилда унинг ҳуқуқлари  ва ушлаб турилиши асослари тушунтирилиши шартлиги ва шу каби халқаро ҳуқуқнинг умумэътироф этилган бир қатор ҳуқуқий нормаларнинг ўз аксини топганлиги муҳим аҳамият касб этади.

Шу ўринда, янги таҳрирдаги Конституциямизнинг “Суд ҳокимияти” боби суд ҳокимияти мустақиллигини самарали таъминлаш, судьялар корпусини шакллантириш, одил судлов самарадорлигини ошириш, судьяларнинг мустақиллиги ҳамда дахлсизлигини кафолатлаш, одил судлов фаолиятини молиялаштиришни назарда тутувчи янги моддалар билан тўлдирилди.

Мисол учун, 140-моддага мувофиқ, судларнинг фаолиятини молиялаштириш фақат Ўзбекистон Республикасининг Давлат бюджетидан амалга оширилади ҳамда у одил судловни тўлиқ ва мустақил амалга ошириш имкониятини таъминлаши керак.

Бу орқали, судларинг келгусида ўз фаолиятида мустақиллиги билан боғлиқ принципнинг тўла амал қилиши ва айрим бир давлат органлари олдида суд ҳокимиятининг молиявий қарамлиги юзага келиши мумкинлиги олди олинади.

Мухтасар қилиб айтганда, янги Конституция фуқаро ва юридик шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқланадиган манфаатларини суд орқали самарали ҳимоя қилишини кафолатлаб, давлат органлари ва уларнинг мансабдор шахсларини фуқаро ва юридик шахслар олдидаги масъулиятини янада оширишга ва чинакам одил судловга эришишига хизмат қилади.



Қашқадарё вилоят маъмурий суди

Судья катта ёрдамчиси:                                               М.Б.Вазиров

26Noy Янгиликлар

Коррупцияга қарши курашиш жамият тараққиётидаги ўрни.

Коррупция ҳар қандай жамиятнинг сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий тизимларига жиддий зарар етказадиган омилдир. У давлат бошқарувининг шаффофлиги ва самарадорлигини пасайтиради, фуқароларнинг ҳуқуқ ва имкониятларининг тенглигини бузади. Шунингдек, коррупция инвестиция муҳитини ёмонлаштириб, рақобатни чеклайди ва иқтисодий барқарорликка хавф солади. Бундай шароитда жамият ривожланиши секинлашади, фуқароларнинг давлатга ишончи сусаяди ва ижтимоий адолат тамойиллари издан чиқади.

Шу боис, коррупцияга қарши курашиш ҳар бир ривожланишни мақсад қилган жамиятнинг устувор вазифаси ҳисобланади. Қонун устуворлигини таъминлаш, ошкораликни кучайтириш, жамоатчилик назоратини йўлга қўйиш ва таълим-тарғибот ишларини фаоллаштириш орқали коррупцияни кескин камайтириш мумкин. Коррупцияга қарши қатъий сиёсат нафақат давлат бошқарувида ислоҳотлар самарадорлигини оширади, балки фуқароларнинг онгида ҳам адолатга ишончни мустаҳкамлайди. Натижада жамиятда барқарор тараққиёт, фаровонлик ва ишончли келажакка замин яратилади.

 

Коррупция – бу давлат бошқаруви, бизнес ва жамият ҳаётида адолат, қонунийлик ва шаффофликка жиддий хавф солувчи ижтимоий иллатдир. У иқтисодий ўсишни секинлаштиради, аҳолининг давлатга ишончини камайтиради, инвестиция муҳитини ёмонлаштиради ҳамда ижтимоий тенгсизликни кучайтиради. Шунинг учун ҳам коррупцияга қарши курашиш ҳар бир давлатнинг стратегик вазифаларидан бирига айланган.

Коррупциянинг асосий сабаблари.

Бошқарувда шаффофликнинг етишмаслиги. Маълумотлар очиқлиги паст бўлган жойларда коррупция учун шароит пайдо бўлади.

Назорат ва ҳисобдорлик механизмларининг кучсизлиги. Назорат тизими самарасиз бўлса, мансабдор шахслар учун жавобгарлик хавфи камаяди.

Маошларнинг бозор талабларига мос келмаслиги. Кам маош оладиган ходим коррупцион рискларга кўпроқ мойил бўлади.

Ҳуқуқий маданиятнинг паст даражаси. Жамиятда қонунга итоаткорлик ва фуқаролик масъулияти етарли даражада шаклланмаган бўлса, коррупция кенг тарқалади.

Оилавий, қавмчилик ва “таниш-билишлик” муносабатлари. Непотизм ва фаворитизм хизмат лавозимларида адолатсизлик келтириб чиқаради.

Коррупциянинг жамиятга таъсири

Иқтисодий зарар: бюджет маблағларининг талон-торож қилиниши, инвестиция оқимининг камайиши, тадбиркорлар учун ноқулай муҳит.

Ижтимоий адолатнинг бузилиши: имкониятларнинг тенг эмаслиги, аҳолининг норозилиги ва давлатга ишончсизлик.

Маъмурий самарасизлик: хизмат кўрсатишнинг секинлашиши, қонун устуворлигининг заифлашиши.

Халқаро обрўга таъсир: коррупция юқори бўлган мамлакатларга ЛИТ, ЁИМ ва инвестиция кўрсаткичлари бўйича паст баҳо берилади.

Коррупцияга қарши самарали механизмлар
1. Қонунчилик базасини мустаҳкамлаш

Коррупцияга қарши қонунлар аниқ таърифлар, жазо чоралари ва назорат механизмларини ўз ичига олиши керак. Жавобгарликнинг муқаррарлиги – энг муҳим тамойил.

2. Электрон ҳукумат ва рақамлаштириш«Э-ҳукумат», «ЯИДХП», электрон тендерлар, электрон ҳисоботлар инсон омилини камайтиб, коррупция хавфини кескин пасайтиради.
3. Очиқ маълумотлар сиёсати

Давлат харидлари, бюджет тақсимоти, ҳуқуқбузарликлар бўйича маълумотларни очиқлаш коррупцияни камайтиришда муҳим ўрин тутади.

4. Фуқаролик жамияти ва ОАВ иштирокини кучайтириш

Журналистик тафтишлар, ННОлар фаолияти, жамоатчилик назорати – коррупцияга қарши курашда ҳал қилувчи омиллардан.

5. Маъмурий ислоҳотлар ва хизматчилarning моддий рағбатлантирилиши

Ҳуқуқни муҳофаза қилиш, солиқ, божхона ва бошқа тармоқларда иш жараёнларини соддалаштириш; ходимларнинг адекват маоши ва рағбатлантирилиши коррупция фоизини камайтиради.

6. Ахлоқий меъёрларни кучайтириш

Давлат хизматчилари учун этика кодекси, мажбурий декларация, манфаатлар тўқнашувини oldini olish тизими самарали натижа беради.

 

Ёшлар ва таълимнинг ўрни.

Коррупцияга қарши мафкурани болаликдан шакллантириш – узоқ муддатли натижа берадиган чора. Мактаб ва ОТМларда ҳуқуқий билимларни кучайтириш, ҳалоллик дарслари, фуқаролик жамияти фанлари жуда муҳим.

Коррупция – бир давлатнинг эмас, бутун жамиятнинг муаммосидир. Унга қарши курашиш фақат қонунлар ёки жазо билан эмас, балки таълим, маданият, шаффофлик, фуқаролик назорати ва замонавий бошқарув усуллари билан амалга оширилиши керак. Коррупцияга барҳам бериш мамлакатнинг иқтисодий ривожига, халқ фаровонлигига ва халқаро нуфузига бевосита таъсир қилади.

 

 

 

Қашқадарё вилоят маъмурий

суди судьяси       Н.Номозов

26Noy Янгиликлар

Янги Ўзбекистон Конституцияси: Янги тараққиёт босқичининг ҳуқуқий пойдевори.

          2023 йил 30 апрель – Ўзбекистон янги тарихидаги энг муҳим сиёсий-ҳуқуқий воқеалардан бири сифатида тарихга кирди. Ушбу кунда умумхалқ референдуми орқали мамлакатимиз янги таҳрирдаги Конституцияни қабул қилди. Бу давлат ва жамият ҳаётида “Янги Ўзбекистон” ғоясини амалга ошириш, инсон қадрини устувор қиммат сифатида белгилаш, демократик ҳуқуқий давлат барпо этиш мақсадларига хизмат қиладиган туб ислоҳотларнинг ҳуқуқий асосига айланди.

Конституцион ислоҳотларнинг зарурияти

          Янги таҳрирдаги Конституцияни қабул қилишнинг бир неча асосий сабаблари бор эди:

  • жамият ва давлат бошқарувидаги кенг кўламли ислоҳотларни ҳуқуқий жиҳатдан мустаҳкамлаш;
  • инсон ҳуқуқ ва эркинликларини янги даражага кўтариш;
  • давлатнинг халқ олдидаги мажбуриятларини кенгайтириш;
  • фуқароларнинг ижтимоий ҳимоясини кучайтириш;
  • иқтисодий барқарорлик ва рақобатбардош бозор принципларини қонун даражасида мустаҳкамлаш.

         Шу маънода 2023 йилги Конституция – бу “оддий ўзгартишлар тўплами” эмас, балки давлатчилик моделини замонавийлаштиришга қаратилган стратегик конституцион ислоҳот ҳисобланади.

Янги Конституциянинг асосий устувор йўналишлари

  1. Инсон қадри – Конституциянинг бош ғояси

      Янги таҳрирда инсоннинг ҳуқуқ ва эркинликлари биринчи ўринга олиб чиқилди. Конституциянинг 60 фоиздан ортиғи айнан инсон ҳуқуқларига бағишланди.

Аҳамиятли янгиликлар:

  • инсон қадрини баланд қўйиш давлатнинг бевосита бурчи сифатида белгилади;
  • қийноқлар, шафқатсиз муносабат, камситиш мутлақо тақиқланди;
  • меҳнат қилиш, тиббий ёрдам олиш, ижтимоий ҳимоя ҳуқуқлари кенгайтирилди;
  • ногиронлиги бўлган шахслар, ёшлар ва аёллар манфаатлари алоҳида ҳимояга олинди.

Ижтимоий давлат тамойили

       Янги Конституцияда Ўзбекистон ижтимоий давлат деб эълон қилинди. Бу фуқароларнинг муносиб турмуш даражасини таъминлашни давлатнинг асосий вазифаларидан бири сифатида белгилайди.

Шунингдек:

  • аҳолига давлат томонидан кафолатланган ижтимоий хизматлар;
  • кексалар, кам таъминланганлар ва эҳтиёжмандларга махсус ҳимоя чоралари;
  • билим олиш ва тиббий хизматдан тенг фойдаланиш ҳуқуқи кучайтирилди.

Кучли парламент ва жамоатчилик назорати

         Янги Конституцияда қонун чиқарувчи ҳокимият ваколатлари кенгайтирилди:

  • парламент ҳукумат фаолиятини янада қатъий назорат қилади;
  • давлат дастурлари ва бюджети устидан таъсирчан парламент назорати ўрнатилди;
  • жамоатчилик назорати ва оммавий ахборот воситалари фаолияти қўллаб-қувватланди.

Суд-ҳуқуқ соҳасидаги ислоҳотлар мустаҳкамланди

         Янги Конституция суд ҳокимияти мустақиллигини янада мустаҳкамлади:

  • судьяларнинг дахлсизлиги ва мустақиллиги кафолатлари янада кучайтирилди;
  • “одил судловга етишиш” ҳуқуқи кенг доирада таъминланди;
  • инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш механизмлари такомиллаштирилди.

Иқтисодий муносабатларда янги қоидалар

   Конституцияда бозор иқтисодиёти тамойиллари қонун даражасида мустаҳкамланди:

  • хусусий мулк дахлсизлиги кафолатлари янада кучайтирилди;
  • тадбиркорлар манфаатлари давлат томонидан ҳимоя қилинади;
  • монополияга қарши сиёсат ва адолатли рақобат тамойиллари белгилаб берилди;
  • атроф-муҳитни муҳофаза қилишга оид қоидалар кучайтирилди.

Давлат бошқарувининг замонавий модели

       Янги таҳрирда:

  • давлатнинг халқ олдидаги ҳисобдорлиги қатъий белгилаб қўйилди;
  • маҳаллий кенгашлар ваколатлари оширилди;
  • “халқ давлат учун эмас, давлат халқ учун хизмат қилади” тамойили Конституцияда мустаҳкамланди.

2023 йилги Конституциянинг тарихий аҳамияти

       2023 йил 30 апрелдаги умумхалқ референдумида фуқароларнинг 84,5 фоизи иштирок этиб, уларнинг мутлақ кўпчилиги янги таҳрирни қўллаб-қувватлади. Бу янгиланган Конституция:

  • халқ иродасининг ифодаси,
  • янги давлатчилик концепциясининг ҳуқуқий асоси,
  • инсон ҳуқуқлари устуворлигининг кафолати,
  • давлат ва жамият муносабатларини модернизация қилиш йўлидаги муҳим қадамдир.

Қашқадарё вилоят маъмурий

суди судьяси                                                                                Н.Номозов

26Noy Янгиликлар

Ўзбекистонда суд тизимини рақамлаштиришнинг янги босқичи ПФ-140-сонли Фармони ижросини таъминлаш ҳақида.

Ўзбекистонда суд ҳокимияти фаолиятини замон талаблари асосида тубдан такомиллаштириш, сунъий интеллект технологияларини жорий этиш ва рақамлаштириш жараёнларини жадаллаштириш юзасидан кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Янги қабул қилинган қарорга мувофиқ, “Рақамли суд” концепциясини босқичма-босқич жорий этиш, суд ишларини тўлиқ электрон форматга ўтказиш ва фуқаролар ҳамда бизнес учун қулай имкониятлар яратиш 2025–2027 йилларда суд соҳасининг энг устувор йўналишлари сифатида белгиланди.

Судлар фаолиятида сунъий интеллект ва рақамли технологиялар – асосий устувор мақсад

Қабул қилинган дастурга кўра, келгуси йилларда қуйидаги стратегик вазифалар амалга оширилади:

“Рақамли суд” концепциясини жорий этиш

  • Суд ишларини юритишда қоғоз шаклидан тўлиқ воз кечиш.
  • Суд жараёнларини электрон форматга ўтказиш.
  • Судчилар, фуқаролар ва тадбиркорлик субъектлари учун замонавий интерактив хизматлар яратиш.

Сунъий интеллект технологияларидан фойдаланиш

  • Суд харажатларини ҳисоблаш, судловга тегишлиликни аниқлаш каби жараёнлар сунъий интеллект ёрдамида автоматлаштирилади.
  • Суд мажлиси баённомалари реал вақт режимида автоматик матн шакллантирилади.
  • Суд ҳужжатлари лойиҳалари AI орқали автоматик тайёрланади.

Инфратузилмани такомиллаштириш

  • Суд ҳужжатлари архиви учун махсус модул яратилади.
  • Судялар ва суд аппарати ходимларининг рақамли саводхонлиги доимий ошириб борилади.
  • Суд мажлиси заллари “Рақамли суд” стандарти асосида қайта жиҳозланади.

“Рақамли суд” концепциясини амалда жорий этиш механизми

Тажриба сифатида – Тошкент шаҳрида

2025 йил якунига қадар Тошкент шаҳрида иқтисодий, фуқаролик ва маъмурий ишлар бўйича рақамли суд мажлиси заллари ташкил этилади. Бу ерда:

  • Аризалар электрон шаклда қабул қилинади.
  • Тарафлар судга келмасдан масофадан иштирок этади.
  • Иш материаллари тўлиқ электрон тарзда тақдим этилади.
  • Ижро варақалари автоматик юборилади.

Фуқаролар учун янада қулайликлар

  • Судга ариза берилишидан олдин сунъий интеллект томонидан иш натижасининг тахминий таҳлили тақдим этилади.
  • Суд харажатлари автоматик ҳисобланади.
  • Суд жараёнига оид барча маълумотлар электрон тарзда тақдим этилади.

2025–2027 йилларда рақамлаштириш бўйича йўл харитаси

Қарорда белгиланган дастурга мувофиқ, қуйидаги йирик лойиҳалар амалга оширилади:

2025 йил

  • Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни таҳлил қилиш платформаси ишга туширилади.
  • Суд ҳужжатларини автоматик тайёрлаш дастури яратилади.

2026 йил

  • “my.sud.uz” порталининг сунъий интеллектли виртуал маслаҳатчи модули ишга туширилади.
  • Фуқароларга дастлабки суд маълумотларини ЯИДХП орқали олиш имкони яратилади.
  • Яна 5 та янги интерактив суд хизматлари ишга туширилади.

2027 йил

  • “Рақамли суд” тизими республикадаги барча суд органларида тўлиқ жорий этилади.

Суд ишларини автоматлаштириш ва маълумотлар алмашинуви

2025 йил якунига қадар қуйидагилар амалга оширилади:

  • Тергов органлари билан судлар ўртасида электрон маълумотлар алмашинуви йўлга қўйилади.
  • Маъмурий жарималарни электрон кузатиш ва тўлаш учун махсус мобил дастур ишлаб чиқилади.
  • “Рақамли ҳукумат” маълумотлари суд ахборот тизимлари билан тўлиқ интеграция қилинади.

2025 йил 1 октябрга қадар маъмурий ишларга оид барча ҳужжатлар судларга “Э-маъмурий иш” ахборот тизими орқали электрон равишда юборила бошлайди.

Ягона интегратор — “Узинфоком”нинг роли

Қарорга кўра, “УЗИНФОКОМ” МЧЖ суд тизимида ягона интегратор сифатида қуйидаги вазифаларни бажаради:

  • Суд бизнес жараёнларини цифровизация қилиш.
  • Ягона “Рақамли суд” комплексини яратиш ва қўллаб-қувватлаш.
  • Суд ахборот тизимларини бошқа идоралар тизимлари билан интеграция қилиш.
  • Барча ускуналар, дастурлар ва инфратузилмаларни етказиб бериш ва жорий этиш.

Шу билан бирга, Ягона интеграторга тўғридан-тўғри шартнома тузиш ва олдиндан тўлов қилиш имкони берилади.

Хулоса

“Рақамли суд” концепциясининг амалга оширилиши Ўзбекистон суд тизимида инқилобий қадам бўлиб, адолатни таъминлашда тезкорлик, шаффофлик ва фуқаролар учун қулайликни янада оширади. Сунъий интеллект технологияларининг жорий этилиши эса суд ишларини автоматлаштириб, инсон омили таъсирини камайтириш, хатоларни қисқартириш ва одил судлов самарадорлигини оширишга хизмат қилади.

Бу қарор мамлакатда ҳуқуқий ислоҳотларнинг янги босқичини бошлаб берди ва 2027 йилга бориб Ўзбекистон суд тизими тўлиқ рақамли, замонавий ва жаҳон стандартларига мос шаклга келиши кутилмоқда.

 

Қашқадарё вилоят маъмурий

суди судьяси                                                                                Н.Номозов

26Noy Янгиликлар

Суд тизимида жорий этилган интерактив хизматларнинг коррупция хавфини камайтиришдаги ўрни ва ахамияти

       Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025-йил 21-августдаги “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш ҳамда суд тизимининг моддий-техник таъминотини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПФ-140-сонли ҳамда “Одил судлов соҳасида юқори малакали кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-141-сонли Фармон билан энг аввало судлар фаолиятига сунъий интелект технологияларини жорий этиш учун техник таъминотни яхшилаш, рақамлаштириш ишларини изчил давом эттириш, суднинг интерактив хизмат турларини кенгайтириш орқали коррупция хавфини камайтириш, судларда фуқаролар ва тадбиркорлик субъектлари учун қулай шарт-шароит яратишга эътибор қаратилганлигин. Мазкур фармон ижроси билан суд ишларини электрон шаклда юритиш, ишларни қоғоз шаклидан воз кечиш, фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларига кўрсатиладиган интерактив электрон хизматлар турларини ошириб борилади, суд ҳужжатларидан нусха олиш, суд ишлари билан танишиш, аризани судга тааллуқлилиги ва судловга тегишлилигини аниқлаш, сунъий интелект ёрдамида суд харажатларини ҳисоблаш имкониятлари яратилади.

         Суд тизимида ахборот коммуникация техналогияларини кенг жорий этиш коррупцион омилларни бартараф этибгина қолмай балки фуқароларга қулайлик хамда судга нисбаттан ишончни ортишига сабаб бўлмоқда. 

      Бугинги кунда Олий суд томонидан жорий этилган интерактив хизматлар том маънода фуқаролар ва тадбиркорлик субьектлари учун асосий фойдаланиладиган инструменга айланиб бормоқда. Буни судларда жорий этилган интерактив хизмат турларининг кенгайтирилиши хамда ундан фойдаланувчиларнинг сони кундан кунга ортиб бораётганлигининг ўзи мисол бўла олади.

      Шу билан бирга интерактив хизматлар оммалашиб бориши билан судларда коррупцион холатларнинг камаяётганлиги, суд тизимида жорий етилган ахборот тизимлари не чоғлик ахамиятлилигини кўрсатибгина қолмай ушбу техналогияларни янада кунг жорий етиш кераклигини талаб этмоқда.

        Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 21 августдаги ПФ-140-сон фармонига кўра республикамизда судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш ҳамда рақамлаштириш жараёнларини жадаллаштириш, шунингдек, судларда фуқаролар ва тадбиркорлик субъектлари учун қулай шарт-шароитлар яратиб беришнинг келгуси йиллардаги устувор мақсадлари этиб қуйидагилар белгиланган:

  1. Суд ишларини юритишда қоғоз шаклидан воз кечиш мақсадида “Рақамли суд” концепцияси асосида ишларнинг юритилишини босқичма-босқич тўлиқ электрон шаклга ўтказиш;
  1. Фуқаролар ва тадбиркорлик субъектларига кўрсатиладиган интерактив электрон хизматлар турларини ошириб бориш, суд ҳужжатларидан нусха олиш, суд ишлари билан танишиш, аризанинг судга тааллуқлилиги ва судловга тегишлилигини аниқлаш, сунъий интеллект ёрдамида суд харажатларини ҳисоблаш имкониятини яратиш, шунингдек, суд томонидан тақиқланган манба ва контентларнинг электрон реэстрини юритиш;
  1. Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини жорий этиш учун зарур техник инфратузилма яратиш, шунингдек, ушбу йўналишдаги норматив-ҳуқуқий базани такомиллаштириш бўйича чоралар кўриш;
  1. Олий суднинг ахборот тизимлари негизида суд ҳужжатлари архиви модулини ишлаб чиқиш ва амалиётга жорий этиш;

5.Судлар фаолиятини рақамлаштириш бўйича “Кибер ҳуқуқ” йўналишида илмий тадқиқотлар ўтказиш, шунингдек, судялар ва суд аппарати ходимларининг рақамли саводхонлиги ва малакасини доимий ошириб бориш;

6.Иқтисодий судлар тузилмасини оптималлаштириш орқали уларнинг фаолияти самарадорлигини ошириш ва ягона суд амалиётини шакллантириш;

  1. “Рақамли суди” концепцияси асосида босқичма-босқич суд мажлиси залларини ташкил этиш ҳамда аҳоли ва судялар учун қулай ва замонавий шарт-шароитлар яратиш, шунингдек, судялар ва суд ходимларининг ижтимоий ҳимоясини кучайтириш.

       2025 йил якунига қадар, тажриба тариқасида Тошкент шаҳрида “Рақамли суди” концепцияси асосида иқтисодий, фуқаролик ва маъмурий низоларни кўришга мўлжалланган суд мажлиси заллари ташкил этилади.

     Қуйидагиларни назарда тутувчи 2025 — 2027 йилларга мўлжалланган суд соҳасини рақамлаштириш ва одил судлов жараёнларига замонавий ахборот технологияларини жорий этиш учун қуйидагича дастур тасдиқланди:

  1. 2025 йил 1 декабрдан бошлаб фуқаролар, адвокатлар, юристлар, судялар учун норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни таҳлил қилиш платформасини ишга тушириш;
  1. 2025 йил якунига қадар суд ҳужжатларини автоматик тайёрлаш махсус ахборот дастурини яратиш;
  1. 2026 йил 1 январдан бошлаб “my.sud.uz” интерактив хизматлар порталида фуқароларга ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш модулини жорий этиш, бунда сунъий интеллект асосида ишлайдиган виртуал маслаҳатчини яратиш, ҳуқуқий мурожаатларга жавоб бериш ҳамда суд маълумотларини автоматик етказиш;
  1. 2026 йил 1 мартдан бошлаб фуқаролик, маъмурий, иқтисодий ва маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишлар бўйича дастлабки суд маълумотларини фуқароларга Ягона интерактив давлат хизматлари портали орқали олиш имкониятини яратиш.
  1. 2026 йил якунига қадар фуқароларга одил судловга эришишда қулай имкониятлар яратиш мақсадида 5 та янги интерактив хизматларни йўлга қўйиш, шунингдек, суднинг ахборот тизимидаги “Шахсий кабинет” платформасининг фойдаланувчилар учун янада қулай бўлган янги версиясини ишлаб чиқиш каби вазифалар қўйилган.     

Қашқадарё вилоят маъмурий суди

 АКТ бўлими бош консультанти                                                                Н.Азимов

Қарши туманлараро маъмурий суди 

АКТ ходими                                                                                                Ж.Омонов

26Noy Янгиликлар

Интерактив хизматларнинг коррупция хавфини камайтиришдаги ўрни ва ахамияти

 

Давлатлатимиз раҳбари томонидан суд-ҳуқуқ тизимида амалга оширилаётган ислоҳотлар барчамиз учун қувонарлидир. Ушбу ислоҳотлар нафат суд тизимини янада такомиллаштириш ва одил судлов самарадорлигини
оширишда, балки фуқароларнинг Конституцияда белгиланган ҳуқуқ ва қонун билан қўриқланадиган манфаатларини ҳимоя қилиш учун муҳим аҳамият касб этади.

 Одил судлов сохасида коррупцияни олдини олиш чоралари

Суд ҳокимияти — давлатнинг учинчи тармоғи бўлиб, унинг асосий вазифаси — қонун устуворлиги ва адолатни таъминлашдир. Бироқ суд тизимида коррупция мавжуд бўлса, бу нафақат адолатни, балки бутун давлатнинг обрўсини ва фуқароларнинг ишончини йўқотади. Шу боис суд тизимида коррупцияни олдини олиш давлат сиёсатининг устувор йўналишларидан бири ҳисобланади.

Дунё бўйича суд соҳасида коррупциянинг асосий сабаблари:

1. Судьялар ва ходимлар учун маош ва ижтимоий кафолатларнинг пастлиги.

2. Назорат ва ҳисобдорлик тизимининг сустлиги.

3. Суд жараёнларининг ёпиқлиги ва шаффоф эмаслиги.

4. Судьяларни танлаш ва тайинлашда адолатли механизмлар йўқлиги.

5. Ахборот технологияларининг етарли даражада жорий этилмаганлиги.

Коррупцияни олдини олишнинг асосий йўналишлари:

1. Суд тизимининг институционал мустақиллигини таъминлаш.

Судьялар фақат қонунга бўйсунсин, ижро ва қонун чиқарувчи органлар таъсирини чеклаш зарур. Судьяларни тайинлаш, лавозимдан озод этиш ва интизомий жазолашда мустақил орган — Судьялар кенгаши фаолиятини кучайтириш лозим.

2. Суд жараёнларини рақамлаштириш ва очиқликни таъминлаш.

Барча суд қарорларини очиқ электрон базада эълон қилиш, суд мажлисларини онлайн трансляция қилиш ва “Электрон суд” тизимини жорий этиш лозим.

3. Судьяларни танлаш ва баҳолашда адолатли тизим яратиш.

Судья лавозимига танловни очиқ ва холис ўтказиш, фаолиятни мунтазам баҳолаш ҳамда малака сертификатини янгилаб бориш зарур.

4. Судьялар учун муносиб моддий шароит яратиш. Маош ва ижтимоий кафолатларни ошириш, уй-жой, тиббий суғурта ва хизмат автомашиналари каби имкониятлар яратиш лозим.

5. Ахборот хавфсизлиги ва этика назоратини кучайтириш. Суд жараёнларига аралашиш ва манфаатлар тўқнашуви ҳолатларини аниқлаш учун ахборот аудит тизимини жорий этиш лозим.

6. Фуқаролик жамияти ва ОАВ иштирокини кучайтириш.

Суд фаолиятини жамоатчилик ва журналистлар назоратига очиқ қилиш, нодавлат ташкилотлар билан ҳамкорликни ривожлантириш лозим.

7. Халқаро стандартлар ва тажрибани жорий этиш.

8. ЕХҲТ, GRECO, UNODC каби халқаро ташкилотлар тавсияларини миллий тизимга имплементация қилиш ва халқаро малака дастурларини ташкил этиш зарур.

Рақамли технологияларнинг аҳамияти

Суд жараёнларини автоматлаштириш инсон омилини камайтиради. Иш тақсимотини автоматик тарзда аниқлаш судьянинг ишни танлаш имкониятини йўққа чиқаради. Электрон имзо ва блокчейн технологиялари ҳужжатларнинг сохталаштирилишининг олдини олади.

Хулоса

Хорижий мамлакатлар ижобий тажрибаси шуни кўрсатадики, суд соҳасида коррупцияни бартараф этиш фақат жазо орқали эмас, балки профилактика, очиқлик ва инсон капиталига сармоя киритиш орқали амалга оширилади. Шаффофлик, рақамлаштириш, мустақил судьялар корпуси ва жамоатчилик назорати — одил судлов тизимининг асосий устунларидир.
Бу тамойиллар асосида Ўзбекистонда суд тизимида коррупцияга қарши кураш
самарадорлиги ошади ва фуқароларнинг судга бўлган ишончи мустаҳкамланади.

Қашқадарё вилоят маъмурий

 суди судьялари                                                                

У.Самандаров

Х.Давлатов

 

image
Skip to content