Инсон ҳуқуқлари соҳасидаги таълим
Инсон ҳуқуқлари ва эркинликларини таъминлаш, уларни ишончли ҳимоя қилиш учун жамиятда энг аввало, Инсон ҳуқуқлари соҳасида таълимни ислоҳ қилиш мақсадга мувофиқдир.
Бу, энг аввало фуқароларнинг бу соҳада билим ва кўникмаларини шакллантириб, содир этилиши мумкин бўлган ҳуқуқбузарлик ва жиноятларни олдини олишга ҳам муҳим аҳамият касб этади.
Шу сабабли, мазкур соҳани ислоҳ қилиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 7 февралда “Ўзбекистон Республикасида инсон ҳуқуқлари соҳасидаги Миллий таълим дастурини тасдиқлаш тўғрисида”ги ПҚ-46-сонли Қарори қабул қилинди.
Мазкур Қарор билан инсон ҳуқуқлари соҳасидаги таълимни янада такомиллаштириш мақсадида, бир қатор чора-тадбирлар белгиланди. Жумладан, Инсон ҳуқуқлари соҳасидаги Миллий таълим дастури, унинг мақсад вазифалари ҳамда ушбу дастурни амалга ошириш бўйича 30 банддан иборат «йўл харитаси» тасдиқланди.
Шунингдек, Қарор билан 2023/2024 ўқув йилидан бошлаб профессионал ва олий таълим тизимида «Инсон ҳуқуқлари», «Аёллар ҳуқуқлари», «Бола ҳуқуқлари» бўйича тегишлича ўқув ва махсус курслар жорий этиш;
2023 йил 1 июндан бошлаб ҳар йили «Инсон ҳуқуқлари ва эркинликлари соҳасидаги таълим ва инновациялар» миллий танлови ўтказиб бориш;
2023 йил 1 апрелга қадар «Ўзбекистонда инсон ҳуқуқлари ва эркинликлари», «Инсон ҳуқуқлари», «Бола ҳуқуқлари», «Аёллар ҳуқуқлари», «Ногиронлиги бўлган шахслар ҳуқуқлари» туркум қўлланма ва рисолаларни тайёрлаш ва чоп этиш;
2023 йил 1 мартдан бошлаб терговга қадар текширув, суриштирув, дастлабки терговни амалга оширувчи органлар ва жазони ижро этиш муассасалари ходимлари учун қийноққа солишга қарши курашиш бўйича қисқа муддатли ўқув курслари доимий равишда ташкил этиш;
2023 йил 1 майдан бошлаб раҳбар кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимида инсон ҳуқуқлари ва гендер тенглик бўйича ўқув курслари (соатлари)ни жорий қилиш белгиланди ҳамда мазкур ўқув курсларини Инсон ҳуқуқлари соҳасида таълим олиш бўйича электрон платформаси орқали ташкил этишга рухсат берилди.
Шунингдек, Қорақалпоғистон Республикаси ва вилоятлар ахборот-кутубхона марказларида Инсон ҳуқуқлари соҳасидаги адабиётлар йўналишини ташкил этиш каби чора тадбирлар белгиланди.
Хулоса ўрнида айтиш мумкинки, мамлакатимизда инсон ҳуқуқлари соҳасидаги таълимнинг ислоҳ қилиниши, бу соҳада нафақат таълимнинг бу соҳадаги ривожланишига, балки инсон ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилишига хизмат қилади десак муболаға бўлмайди.
Қашқадарё вилоят маъмурий
суди в.б раиси Б.Қиличов
Инсон ҳуқуқлари-олий қадрият
Мамлакатимизда инсон ҳуқуқлари ва эркинликларини таъминлаш масаласи халқимиз учун фаровон ва муносиб турмуш шароитини яратиб беришга қаратилган демократик ислоҳотларнинг бош мезонига айланиб бормоқда.
Бу соҳада давлат сиёсатининг самарали амалга оширилишига, инсон ҳуқуқлари ва эркинликларига ҳурмат муносабати шаклланишига, мамлакатнинг халқаро майдондаги обрўси янада мустаҳкамланишига, шу жумладан Ўзбекистон Республикасининг иқтисодий ва сиёсий-ҳуқуқий рейтинг ҳамда индекслардаги мавқеи яхшиланишига хизмат қилишга қаратилган, Ўзбекистонда инсон ҳуқуқлари ва эркинликларини таъминлаш бўйича изчил олиб борилаётган давлат сиёсатини амалга оширишнинг асосий вазифалари ва йўналишларини белгилаб берувчи Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикасининг Миллий стратегияси 2020 йил 22 июнь қабул қилинган эди.
Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегиясида ҳам «Инсон қадри учун» тамойили асосида халқимизнинг фаровонлигини янада ошириш, иқтисодиёт тармоқларини трансформация қилиш ва тадбиркорликни жадал ривожлантириш ҳамда фаол фуқаролик жамиятини шакллантириш билан бирга инсон ҳуқуқлари ва манфаатларини сўзсиз таъминлаш тараққиёт стратегиясида белгиланган устувор йўналишларнинг мазмун моҳиятини ташкил этади.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 7 февраль кунидаги ПҚ-46-сонли қарорига кўра, Ўзбекистон Республикасида Инсон ҳуқуқлари соҳасидаги Миллий таълим дастурининг тасдиқланиши бу соҳада амалга оширилаётган ислоҳотларда яна бир муҳим қадам бўлди.
Миллий таълим дастурида қайд этилишча, инсон ҳуқуқларини таъминлаш соҳасида олиб борилган мониторинг натижаларида таълим муассасаларида «Инсон ҳуқуқларини ўрганиш» махсус ўқув курсини ўқитиш тўлиқ йўлга қўйилмаганлиги, ҳатто мазкур фанлар мутахассис бўлмаган ўқитувчилар томонидан ўқитилаётганлиги, суд ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ҳамда бошқа давлат органлари ходимларининг инсон ҳуқуқлари бўйича малакасини ошириш ишларини тизимли йўлга қўйилмаганлиги, соҳадаги бу каби бошқа камчиликлар мамлакатимизда аҳолининг, айниқса, ёшларнинг инсон ҳуқуқлари соҳасидаги ҳуқуқий саводхонлигини оширишга, уларда инсон ҳуқуқлари ва эркинликларига ҳурмат ҳиссининг шаклланишига, давлат хизматчиларининг инсон ҳуқуқлари ва гендер тенглик соҳасидаги билим ва кўникмаларининг ошишига тўсқинлик қилаётганлиги, мамлакатимизда инсон ҳуқуқлари бўйича таълимни ташкил этишга зҳтиёж мавжудлигини кўрсатган.
Инсон ҳуқуқлари соҳасидаги таълим бўйича долзарб масалаларни ҳар томонлама ўрганиш, илғор хорижий тажрибани таҳлил қилиш ҳамда кенг жамоатчилик муҳокамаси, халқаро ва миллий маслаҳатлашувлар натижасида мазкур Дастур ишлаб чиқилган.
Дастурнинг асосий мақсади БМТнинг Инсон ҳуқуқлари соҳасида таълим ва тарбия тўғрисидаги Декларацияси қоидалари ва инсон ҳуқуқлари соҳасидаги Жаҳон таълим дастурининг тўртинчи босқичини амалга ошириш, шунингдек, аҳоли барча қатламларининг инсон ҳуқуқлари ва эркинликлари тўғрисидаги миллий ва халқаро стандартлар тўғрисида хабардорлигини, ушбу йўналишда амалга оширилаётган ишлар самарадорлигини янада оширишдан иборат бўлиб, унинг асосий вазифалари, ёшларнинг инсон ҳуқуқлари ва эркинликлари соҳасидаги хабардорлигини ошириш, давлат органлари ходимларининг инсон ҳуқуқлари ва гендер тенглик соҳасидаги билим ва кўникмаларини ошириш, инсон ҳуқуқлари соҳасида педагог кадрларни тайёрлаш тизимини такомиллаштириш ва илмий тадқиқотларни қўллаб-қувватлаш, аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламларининг инсон ҳуқуқлари соҳасида хабардорлигини ошириш, инсон ҳуқуқлари бўйича таълим соҳасида фуқаролик жамияти институтларининг фаоллигини ошириш, замонавий технологиялар, бадиий асарлар, оммавий ахборот воситаларидан фойдаланган ҳолда инсон ҳуқуқлари соҳасида таълим ва тарбия тизимининг самарадорлигини ошириш, инсон ҳуқуқлари бўйича таълим соҳасида халқаро ҳамкорликни ривожлантиришдан иборатдир.
Мавжуд муаммоларни ҳал этиш мақсадида Дастурда ёшларнинг инсон ҳуқуқлари ва эркинликлари соҳасидаги хабардорлигини ошириш, давлат органлари ходимларининг инсон ҳуқуқлари ва гендер тенглик соҳасидаги билим ва кўникмаларини ошириш, инсон ҳуқуқлари соҳасида педагог кадрларни тайёрлаш тизимини такомиллаштириш ва илмий тадқиқотларни қўллаб-қувватлаш, аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламларининг инсон ҳуқуқлари соҳасида хабардорлигини ошириш, инсон ҳуқуқлари бўйича таълим соҳасида фуқаролик жамияти институтларининг фаоллигини ошириш, замонавий технологиялар, бадиий асарлар, оммавий ахборот воситаларидан фойдаланган ҳолда инсон ҳуқуқлари соҳасида таълим ва тарбия бериш тизимининг самарадорлигини ошириш йўналишларида муҳим вазифалар белгилаб берилган.
Қарши туманлараро маъмурий
судининг судьяси Л.С.Зайниддинова
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 22 августдаги ПҚ-357-сон қарорининг судлар сохасида тутган ўрни
Ахборот-коммуникация технологияларини барча соҳаларга кенг жорий этиш, барча тармоқларни рақамлаштириш бугун давр талаби бўлиб турибди.
Судларда ахборот-коммуникация технологиялари инфратузилмаси яна-да яхшиланади, 28 та давлат органлари ва ташкилотлари, шу жумладан, Ўзбекистон Республикаси Президентининг Виртуал қабулхонаси, Бош вазирининг Тадбиркорлар мурожаатларини кўриб чиқиш қабулхоналари ахборот тизимларини Олий суднинг ахборот тизимига босқичма-босқич уланади. Бу орқали давлат органлари ва ташкилотларига маълумотларни электрон шаклда юбориш, улардан қабул қилиш, муайян ишни кўриш жараёнида зарур бўлган маълумотлар ва ҳужжатларни фуқароларни оввора қилмаган ҳолда судлар томонидан бевосита давлат органлари ва ташкилотларидан электрон шаклда бепул олиш имконияти яратилади.
Мавжуд ахборот тизимлари негизида замонавий технологияларни ҳисобга олган ҳолда янги дастурий платформа асосида ягона “Адолат” ахборот тизимлари комплекцини яратиш кўзда тутилган бўлиб, унда суд ҳужжатларини судлар фаолиятига жорий этилган ахборот тизимидан фойдаланиб автоматлаштирилган равишда шакллантириш, фуқаролар ва тадбиркорлик субйектлари томонидан ахборот тизими орқали жиноят ишлари бўйича судлар ва маъмурий судларга электрон мурожаат қилиш тизими, фуқаролар ва тадбиркорлик субйектлари учун ахборот тизимларининг мобил версиялари яратилади, судя ва суд ходимларини янгиликлардан ва судлар фаолиятига оид маълумотлардан хабардор қилиш модули жорий этилади, суд қарорларини иш бўйича тарафларга онлайн тарзда тақдим этиш имконини берувчи дастурий модул ишлаб чиқилади.
Фуқароларнинг сарсонгарчилигини олдини олиш, уларнинг вақтини тежаш, хавфсизлигини таъминлаш мақсадида замонавий воситалар (гаджетлар)дан фойдаланган ҳолда суд мажлисларида иштирок этиш имконини берувчи мобил видеоконференсалоқа жорий этилади.
Жазони ижро этиш муассасаларида видеоконференсалоқа тизими ўрнатилиб, судланувчиларни этап қилиш, жойлаш, суд мажлисларига олиб келиш ва олиб кетиш каби ҳаракатларга сарфланаётган бюджет маблағлари тежалади.
Мазкур қарорга асосан суд ҳокимияти органлари фаолиятини рақамлаштириш давлат органлари ва ташкилотлари, фуқаролар ҳамда тадбиркорлик субйектлари билан электрон ҳамкорликни таъминлашга, судлар ва бошқа идоралар ўртасида маълумот алмашинувини яхшилашга, фуқароларнинг вақтини тежашга, судлар фаолиятида очиқлик ва шаффофликни таъминлашга хизмат қилиши шубҳасиз.
Қашқадарё вилоят маъмурий судида кўрилган ишлар
Қашқадарё вилоят маъмурий судлари томонидан 2022 йилда 1487 та оммавий ҳуқуқий низолардан келиб чиқадиган маъмурий иш келиб тушган, шундан 1271 та иш мазмунан кўриб тамомланган, 637 та (50,1 фоиз) ариза қаноатлантирилган, 503 та (39,6 фоиз) ариза қаноатлантириш рад қилинган, 99 та (7,8 фоиз) маъмурий иш бўйича иш юритиш тугатилган, 32 та (2,5 фоиз) иш кўрмасдан қолдирилган, 82 та иш қолдиқ бўлиб ўтган.
Оммавий ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган низолар бўйича 177 та (13,9 фоиз) хусусий ажримлар чиқарилган, 423 та иш (33,3 фоиз) сайёр суд мажлисларида, 117 та (9,2 фоиз) ВКА режимида кўрилган.
Вилоят маъмурий судлари томонидан 2022 йил мобайнида жами 177 та материаллар билан боғлиқ ишлар мазмунан кўриб тамомланган бўлиб, шундан 148 таси (83,6 фоиз) қаноатлантирилган, 29 та (16,3 фоиз) ариза қаноатлантириш рад қилинган
Қашқадарё вилоят маъмурий суди апелляция инстанциясида 2022 йил давомида кўрилган ишларни таҳлил қилинганида, апелляция судлов ҳайъати томонидан жами 279 та иш кўрилиб, шундан 33 таси бекор қилинган, 2 та суд ҳужжати ўзгартирилган, 9 та иш иш юритиш тугатилган қолган 235 та иш бўйича дастлабки суд қарорлари ўз кучида қолдирилган.
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Маъмурий ишлар бўйича судлов ҳайъати кассация инстанцияси суди томонидан 119 та маъмурий ишлар кўрилиб, шундан 33 та (27,7 фоиз) иш бўйича суд қарорлари бекор қилинган.
Ҳисобот даврида судьялар томонидан жойларда жами 380 та ҳуқуқий тарғибот ишлари ўтказилган, шундан 206 таси жойларда давра суҳбати, маъруза семинарлар ўтказилган бўлса, 174 маротаба оммавий ахборот воситаларида тарғибот чиқишлар қилинган, жумладан 29 таси телевидение, 28 таси радио, 58 та газета ва журнал, 59 та веб сайтларда мақолалар чоп этилган.
Маъмурий судларининг иш юритувида кўрилган маъмурий ишлар бўйича давлат бюджетига ундирилиши лозим бўлган қолдиқда 533.040.350 сўмлик (22,4 фоиз) ижро ҳужжатлари мавжуд.
Қашқадарё вилоят маъмурий судлари томонидан 2019 йилда 889 та 305.471.217 сўмлик ижро ҳужжатлари ижрога қаратилган. Шундан 706 та (82,7 фоиз) 252.687.707 сўмлик ижро ҳужжатлари амалда ижро этилган. 183 та (17,3 фоиз) 52.783.510 сўмлик ижро ҳужжатлари қолдиқда бўлган,
2020 йилда 728 та 400.151.583 сўмлик ижро ҳужжати ижрога қаратилган. Шундан 604 та (79,3 фоиз) 317.153.297 сўмлик ижро ҳужжати амалда ижро этилган. 124 та (20,7 фоиз) 82.998.286 сўмлик ижро ҳужжатлари қолдиқда бўлган,
2021 йилда 1892 та 1.256.565.968 сўмлик ижро ҳужжати ижрога қаратилган. Шундан 938 та (60,3 фоиз) 757.799.948 сўмлик ижро ҳужжатлари амалда ижро этилган. 954 та (39,7 фоиз) 498.766.020 сўмлик ижро ҳужжатлари қолдиқда бўлган,
2022 йилда 68 та 86.807.800 сўмлик ижро ҳужжати ижрога қаратилган. Шундан 53 та (77,9 фоиз) 53.576.200 сўмлик ижро ҳужжатлари амалда ижро этилган. 15 та ижро ҳужжати қолдиқда турибди.
Шу билан бирга, ҳисобот даври мобайнида жисмоний ва юридик шахслар томонидан вилоят маъмурий судларига жами 133 та мурожаатлари келиб тушган, шундан, 4 та мурожаат тегишлилиги бўйича юборилган, 13 та мурожаат тааллуқлилик бўйича юборилган, 116 та мурожаатлар ўрганиб чиқилган. Суд қароридан норози бўлиб 24 та, суд ҳужжати ижроси юзасидан 10 та, суд ҳужжатини вақтида ололмаётганлик юзасидан 1 та ва 81 та бошқа масалалар бўйича қилинган мурожаатларни ташкил этади.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг виртуал қабулхонаси ва Халқ қабулхоналари орқали жами 219 та мурожаатлар келиб тушган.Суд ҳужжатидан норозилиги юзасидан 69 та, суд ҳужжати ижроси юзасидан 11 та, 149 та бошқа масалалар бўйича қилинган мурожаатларни ташкил этади.
2022 йил мобайнида жами 299 та жисмоний ва юридик шахсларнинг вакиллари ҳамда хўжалик юритувчи субъектлар (тадбиркорлар) вилоят ва туманлараро маъмурий судлари раҳбариятининг шахсий (сайёр) қабулида бўлиб, барча мурожаатлар тегишли тартибда яъни 33 та ёзма ҳамда 266 та оғзаки тартибда жавоб берилган.
Ҳудудий маъмурий судлари 2022 йилдан ўрганиш мақсадида амалиётда жорий этилган “ADOLAT” ахборот тизимлари комплексига маъмурий судлар ўз маълумотларини шакллантириб келаётганлиги, мазкур электрон ахборотлар тизими тўлиқ шакллантирилмаганлиги сабабли, процессуал муддат ва тартибларнинг бузилиш ҳолатлари аниқ ҳисоби йўқлиги сабабли, вилоят маъмурий судларини “MIB” электрон маълумотлар базасида мавжуд бўлган маълумотларга кўра, жами 12 та иш уч ва ундан ортиқ марта қолдирилиб кўрилган (жумладан, Вилоят маъмурий суди собиқ раиси Х.Мухаммедов 1 та, вилоят суди судьяси О.Бекназаровда 1 та, Қарши туманлараро маъмурий суди раиси А.Хушваков 3 та туманлараро маъмурий суди судьялари Б.Умиров ва Л.Зайниддинова 1 та, судья Б.Уралов 3 та ҳамда Б.Муиновга 2 та)дан.
Шунингдек, 8 та якуний суд ҳужжати муддати бузилиб юборилган.162 та қарор нотўғри бириктирилган (вилоят суди судьяси Б.Нармуратов 1 та, туманлараро суди раиси А.Хушваков 1 та, Б.Умиров 4 та, А.Мухиддинов 1 та)дан.
Қашқадарё вилоят маъмурий
суди в.б раиси Б.Қиличов
Барча ҳуқуқлар ҳимояланган 2024 | Қашқадарё вилоят маъмурий суди