Қашқадарё вилоят маъмурий судининг 2022-йил 1-ярими давомида одил судловни амалга ошириш борасида олиб борилган ишлар тўғрисида ахборот
Ўзбекистон тараққиётининг янги босқичида бошланган том маънодаги демократик ўзгаришлар ва қамрови кенг суд ислоҳотлари натижасида Ўзбекистон суд тизими тарихида илк бор умумюрисдиксия судларидан алоҳида фаолият юритадиган маъмурий судлар ташкил этилди.
Бундан кўзланган асосий мақсад, янги жамиятнинг стратегик мақсадига айланган маъмурий органлар билан муносабатларда қонун устуворлигини, хусусан, фуқаролар ва юридик шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинлари, қонуний манфаатларини таъминлаш билан боғлиқ низоларни адолатли тарзда кўриб чиқишдир.
2017 йил 1 июндан ўз фаолиятини бошлаган маъмурий судлар бошқа судларга нисбатан янги институт бўлишига қарамасдан маъмурий ва бошқа оммавий ҳуқуқий муносабатларни кўриб чиқиб, уни қонуний ҳал қилиш юзасидан маълум бир суд амалиётини шакллантирди.
Фуқароларнинг ўз ҳуқуқ ва қонуний манфаатларини суд орқали ҳимоя қилиниш борасидаги мурожаатлари йил сайин кўпайиб бормоқда.
Қуйидаги суд статистикаси фикримизга яққол мисол бўла олади.
Қашқадарё вилоят маъмурий судлари томонидан 2022 йил ярим йилида 679та оммавий ҳуқуқий низолардан келиб чиқадиган маъмурий ишлар кўрилган бўлиб, шундан 329таси яъни 48,4 фоизи аризалар қаноатлантирилган.
2022 йил 2-чораги давомида тадбиркорлик субъектлари даъвогар бўлган ишлар жами 114тани ташкил этган. Шундан 54та маъмурий иш бўйича тадбиркорлик субъектларининг шикоятлари қаноатлантирилиб, уларнинг ҳуқуқлари тикланган.
2022 йилнинг 2-чорагида жами кўриб чиқилган 679та маъмурий ишдан 176таси (25,9%) сайёр суд мажлисларида кўрилган.
Оммавий ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган низолар бўйича айбдор мансабдор шахсларга нисбатан жами 113та хусусий ажримлар чиқарилган.
2022 йилнинг 2-чораги давомида Ўзбекистон Республикаси Президентининг виртуал қабулхонаси ва Халқ қабулхонасидан жами 124та мурожаат келиб тушган. Келиб тушган мурожаатларнинг 35таси суд ҳужжатларидан норозилиги юзасидан, 5таси суд ҳужжатлари ижроси юзасидан, 84таси башқа масалалар бўйича мурожаатларни ташкил этган. Келиб тушган барча мурожаатларга ўз вақтида жавоб берилган.
Шунингдек, 99 маротаба оммавий ахборот воситаларида тарғибот ўтказилган, шундан 17таси телевидение орқали, 17таси радио орқали амалга оширилган, 36 та газета ва журналлар орқали, 29 та веб сайтларда мақолалар чоп этилди.
2022 йилнинг 2-чораги мобайнида:
– ҳоким қарорларини ҳақиқий эмас деб топиш тўғрисида жами 219та маъмурий иш кўрилган бўлиб, шундан 75та ҳоким қарорлари ҳақиқий эмас деб топилган. Ҳокимлик идоралари мансабдор шахсларининг хатти-ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги)ни қонунга хилоф деб топиш тўғрисида 22та маъмурий иш кўрилиб, шундан
5та маъмурий иш бўйича мансабдор шахсларнинг хатти-ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) қонунга хилоф деб топилган;
– солиқ органларининг қарорларини ҳақиқий эмас деб топиш тўғрисида жами 36 та маъмурий иш кўрилган бўлиб, шундан 17 та солиқ органларининг қарорлари ҳақиқий эмас деб топилган. Солиқ идоралари мансабдор шахсларининг хатти-ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги)ни қонунга хилоф деб топиш тўғрисида 18 та маъмурий иш кўрилиб, шундан 5 та маъмурий иш бўйича мансабдор шахсларнинг хатти-ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) қонунга хилоф деб топилган;
– мажбурий ижро бюросининг қарорларини ҳақиқий эмас деб топиш тўғрисида жами 58та маъмурий иш кўрилган бўлиб, шундан 12та мажбурий ижро бюросининг қарорлари ҳақиқий эмас деб топилган. Мажбурий ижро бюроси мансабдор шахсларининг хатти-ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги)ни қонунга хилоф деб топиш тўғрисида 23та маъмурий иш кўрилиб, шундан 1та маъмурий иш бўйича мансабдор шахсларнинг хатти-ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) қонунга хилоф деб топилган. Қарши шаҳар ҳокимининг 36та қарори ҳақиқий эмас деб топилган, 3та иш бўйича мансабдор шахснинг ҳатти-ҳаракати(ҳаракатсизлиги) ғайриқонуний деб топилган.
Миришкор туман ҳокимининг 14та қарори ҳақиқий эмас деб топилган.
Қарши туман ҳокимининг 6та қарори ҳақиқий эмас деб топилган, 1та иш бўйича мансабдор шахснинг ҳатти-ҳаракати(ҳаракатсизлиги) ғайриқонуний деб топилган.
Косон туман ҳокимининг 3та қарори ҳақиқий эмас деб топилган.
Яккабоғ туман ҳокимининг 3та қарори ҳақиқий эмас деб топилган.
Шаҳрисабз шаҳар ҳокимининг 3та қарори ҳақиқий эмас деб топилган.
Ғузор туман ҳокимининг 2та қарори ҳақиқий эмас деб топилган.
Чироқчи туман ҳокимининг 2та қарори ҳақиқий эмас деб топилган, 4та иш бўйича мансабдор шахснинг ҳатти-ҳаракати(ҳаракатсизлиги) ғайриқонуний деб топилган.
Касби туман ҳокимининг 1та қарори ҳақиқий эмас деб топилган;
Китоб туман ҳокимининг 1та қарори ҳақиқий эмас деб топилган.
Шаҳрисабз туман ҳокимининг 2та қарори ҳақиқий эмас деб топилган, 2 та иш бўйича мансабдор шахснинг ҳатти-ҳаракати(ҳаракатсизлиги) ғайриқонуний деб топилган.
Нишон туман ҳокимининг 1та қарори ҳақиқий эмас деб топилган.
Қарши шаҳар, Миришкор ва Қарши туман ҳокимларининг қарорлари энг кўп ҳақиқий эмас деб топилган.
Қашқадарё вилоят туман маъмурий судлари томонидан шикоят аризалар қаноатлантирилиб туман (шаҳар) ҳокимларининг қарорлари ҳақиқий эмас деб топиш ва ҳокимият мансабдор шахсларининг ҳатти-ҳаракат(ҳаракатсизлигини) ғайриқонуний деб топиш ҳақида ҳал қилув қарорлари қабул қилинган маъмурий ишлар ўрганиб чиқилиб, туманлар кесимида таҳлил қилинганида қуйидагилар аниқланди.
Кўрилган ишлар таҳлили шуни кўрсатмоқдаги, ҳокимлик идоралари томонидан Ўзбекистон Республикасининг “Маъмурий тартиб таомиллар тўғрисида”ги Қонун нормаларига амал қилинмаётганлиги, уларнинг қарорларини суд томонидан ҳақиқий эмас деб топишга асос бўлмоқда. Шунингдек, ҳокимлик идоралари томонидан қабул қилинган қарорлар ўз вақтида давлат рўйхатидан ўтказилмаганлиги устма-уст қарорлар қабул қилинишига олиб келмоқда.
Мажбурий ижро бюросининг тегишли бўлимлари томонидан Ўзбекистон Республикасининг “Гаров тўғрисида”ги Қонун нормаларига амал қилмасдан, гаровда турган мол-мулкларни аукционга чиқариш тўғрисидаги қабул қилган қарорлари суд томонидан ҳақиқий эмас деб топилган.
Солиқ идораларининг камерал текширув материалларини кўриб чиқиш тўғрисида қабул қилаётган кўплаб қарорлари суд томонидан ҳақиқий эмас деб топилмоқда. Солиқ идоралари томонидан Ўзбекистон Республикаси Солиқ кодексининг 14-моддаси қўпол равишда бузилаётганлиги солиқ идоралари томонидан қабул қилинган қарорлар ҳақиқий эмас деб топилишига олиб келмоқда.
Мамлакатимизда маъмурий судлар ташкил этилиши натижасида бир қатор ижобий натижаларга эришилди. Хусусан:
биринчидан, маъмурий органлар билан жисмоний ва юридик шахсларнинг ўзаро мулоқот механизмлари, жумладан улар ўртасидаги ҳуқуқий муносабатлар ва уларни кўриб чиқиш тубдан такомиллаштирилди;
иккинчидан, маъмурий органлар фаолиятининг очиқлиги, шаффофлиги таъминланди ва бунинг натижасида уларнинг хизматларидан фойдаланиш имкониятлари соддалаштирилди ва кенгайтирилди;
учинчидан, давлат органлари қарорлари ва улар мансабдор шахсларининг ғайриқонуний ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) устидан фуқароларнинг судга шикоят қилиш ҳуқуқи кафолатини амалга ошириш мақбуллаштирилди;
тўртинчидан, янги ташкил этилган туманлараро маъмурий судлар жойлашуви тарқоқ ва узоқ ҳудудларда истиқомат қиладиган фуқароларнинг, шу жумладан тадбиркорларнинг суд ҳимоясига эришиш даражасини оширди.